نام کتاب : اصول فلسفه و روش رئالیسم 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 56
> مخصوصا خطابه قضائی ، یعنی از یک طرف مکاتب فلسفی مختلف که هر
یک نظریه خاصی درباره جهان اظهار مینمود و عقاید دیگران را ابطال مینمود
پدید آمد ، و از طرف دیگر در اثر یک حادثه تاریخی که برای مردم آن
سرزمین پیش آمده بود منازعات مالی زیادی واقع میشد که کار را به محکمه
میکشانید و گروهی از دانشمندان به سمت وکالت در محاکم عمومی با حضور
جمعی کثیر از تماشاچیان به دفاع از حقوق موکلین خود میپرداختند و
خطابههای مؤثر ایراد مینمودند .
کار خطابه به تدریج بالا گرفت و اساتید فن ، کلاسها برای تعلیم فن خطابه
افتتاح کردند و به تدریس اصول آن پرداختند و از شاگردان اجرت گرفتند و
از این راه ثروت زیادی به چنگ آوردند .
این گروه سعی میکردند برای هر مدعایی ، اعم از حق و باطل ، دلیل
بیاورند و برهان اقامه نمایند و گاهی برای دو طرف دعوا دلیل میآوردند و
کم کم کار به جایی کشید که معتقد شدند حق و باطل و راست و دروغی در واقع
نیست که گاهی با رأی و نظر انسان مطابقت کند و گاه نکند ، بلکه حق آن
چیزی است که انسان او را حق بداند و باطل آن چیزی است که انسان او را
باطل پندارد ، و به تدریج این عقیده در سایر امور عالم نیز سرایت کرد و
گفتند حقیقت بهطور کلی تابع شعور و ادراک انسان است و هر کسی از امور
عالم هر چه ادراک میکند درست است و اگر دو نفر بر خلاف یکدیگر ادراک
میکنند هر دو درست است . این گروه را به واسطه آنکه در همه علوم و فنون
عصر خود ماهر بودند " سوفیست " میگفتند ، یعنی دانشمند ، و کلمه "
سوفسطائی " که شاید صحیحش " سوفسطی " باشد از کلمه " سوفیست "
تعریب شده ولی بعدها این کلمه را به کلیه کسانی گفتند که روش فوق را
داشته باشند یعنی به هیچ اصل ثابت علمی پابند نباشند ، و این مسلک را
" سوفیسم " نامند .
یکی از سوفیستهای معروف پروتاگوراس ( Protagoras ) است . وی میگوید
: مقیاس همه چیز ، انسان است . هر کسی هر حکمی که میکند مطابق آن چیزی
است که فهمیده پس حق است ، زیرا حقیقت غیر از آنچه انسان میفهمد چیزی
نیست و چون اشخاص بهطور مختلف ادراک میکنند و چیزی را که یک نفر
راست میپندارد دیگری دروغ میداند و سومی در راست و دروغ بودنش شک
میکند ، پس یک چیز هم راست است و هم دروغ و هم صواب و هم خطا .
یکی دیگر از سوفیستهای معروف گرگیاس ( Gorgias ) است . از وی
براهینی >
نام کتاب : اصول فلسفه و روش رئالیسم 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 56