نام کتاب : اصول فلسفه و روش رئالیسم 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 137
" حقیقت عبارت است از فکری که تمام اذهان در یک زمان در آن وفاق
داشته باشند " .
وی توافق تمام اذهان را در یک زمان علامت حقیقت نمیداند بلکه میگوید
معنای حقیقت غیر از این نیست .
فلیسین شاله [1] که درباره " حقیقت " عقیده اگوست کنت را اختیار
کرده ، در فلسفه علمی فصل " ارزش و حدود علم " میگوید :
" معمولا در تعریف حقیقت ( یا صدق ) میگویند که آن مطابقت فکر با
موضوع خود و یا مطابقت فکر با واقع است ، اما این تعریف نه بر حقایق
ریاضی که موضوع آنها وجود خارجی ندارد درست منطبق میشود و نه بر حقایق
نفسانی که وجود آنها کاملا ذهنی است و نه به حقایق تاریخی که موضوع آنها
بر حسب تعریف از بین رفته است . صادق بودن این تعریف درباره حقایق
تجربی هم خالی از اشکال نیست زیرا برای ذهن ، موضوع خارجی جز یک دسته
احساس و صور چیز دیگری نیست " .
تا آنجا که میگوید :
" بر حسب گفته پر مغز اگوست کنت وصف بارز حقیقت این است که وفاق
تمام افکار را در ذهن فرد و توافق تمام اذهان افراد جامعه انسانی را در
یک زمان به حصول میآورد و وحدت معنوی ایجاد میکند " . ویلیام جیمز [2] روانشناس و فیلسوف معروف امریکایی و یکی از
مؤسسین فلسفه پراگماتیسم [3] " حقیقت " را طور دیگری تعریف میکند ،
وی میگوید :
" حقیقت عبارت است از فکری که در عمل تأثیر نیکو دارد " .
این دانشمند جمله " مفید است " و جمله " حقیقت است " را مرادف
یکدیگر قرار میدهد ، مفید بودن در عمل را علامت حقیقت نمیداند بلکه
میگوید معنای حقیقت
. [1] Felicien Challaye
. [2] William James
. [3] pragmatism
نام کتاب : اصول فلسفه و روش رئالیسم 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 137