نام کتاب : اصول فلسفه و روش رئالیسم 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 136
آسان است زیرا در اصطلاحات فلسفی معمولا حقیقت همردیف " صدق " یا "
صحیح " است و به آن قضیه ذهنی گفته میشود که با واقع مطابقت نکند ،
اما " خطا " یا " کذب " یا " غلط " به آن قضیه ذهنی گفته میشود که
با واقع مطابقت نکند ، مثلا اعتقاد به اینکه " چهار مساوی است با دو
ضرب در دو " یا اعتقاد به اینکه " زمین گرد خورشید میچرخد " حقیقت و
صدق و صحیح است و اما اعتقاد به اینکه " دو ضرب در دو مساوی است با
سه " یا اعتقاد به اینکه " خورشید گرد زمین میچرخد " خطا و کذب و غلط
است . پس " حقیقت " وصف ادراکات است از لحاظ مطابقت با واقع و
نفس الامر .
در اصطلاحات جدید معمولا به خود واقع و نفس الامر " واقعیت " اطلاق
میشود نه حقیقت ، و ما نیز از همین اصطلاح پیروی میکنیم و لهذا هر وقت
" واقعیت " بگوییم منظور ما خود واقع و نفس الامر است و هر وقت "
حقیقت " بگوییم منظور آن ادراکی است که با واقع مطابقت دارد .
فلاسفه از دورههای قدیم ، حقیقت یا صدق یا صحیح را به همین معنا که
گفته شد تعریف و تفسیر کردهاند یعنی هر وقت میگفتند فلان مطلب حقیقت
است یا صحیحی است یا صدق است یعنی با واقع مطابق است و اگر میگفتند
خطا یا کذب یا غلط است یعنی با واقع مطابقت ندارد .
در منطق و فلسفه قدیم تحت عنوان " مناط صدق و کذب قضایا " مبحثی را
طرح میکردند که روی همین اساس بحث مینمود .
ولی بعضی از دانشمندان جدید در اثر اشکالاتی که ( بیان اشکالات در ضمن
نقل کلمات خود آنها خواهد آمد ) بنابراین تعریف وارد میآمده و آن
اشکالات به عقیده آنها لا ینحل بوده مناط صدق و حقیقی بودن قضایا را
چیزهای دیگری غیر از مطابقت با واقع بیان نموده و حقیقت را به نحوهای
دیگری تعریف کردهاند و به گمان خود به این وسیله خود را از آن محذورات
رهانیدهاند .
اینک بیان بعضی از تعریف و تفسیرهایی که اخیرا بعضی از دانشمندان
کردهاند .
اگوست کنت [1] دانشمند معروف فرانسوی و مؤسس فلسفه پوزیتیویسم [2] میگوید :
. [1] August Cont
. [2] Positivism
نام کتاب : اصول فلسفه و روش رئالیسم 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 136