« انزل من السماء ماء فسالت اودیه بقدرها فاحتمل السیل زبدا رابیا »[1] . بحثهائی که در این چند شب کردیم مربوط به تاریخ فکری مسلمین بود .
عرض کردیم یک جریانهای فکری در دنیای اسلام پیش آمده است که باید
نامشان را افراط یا جهالت گذاشت ، جریانهائی که یک نوع افراط کاریها و
دخل و تصرفهای بیجا در امور دینی بوده است . مثالهایی برای این موضوع
عرض کردیم و عرض شد که متقابلا جریانهای فکری دیگر در دنیای اسلام پیش
آمده است که تفریط و کندروی و جمود بوده است . برای این هم مثالهائی
عرض کردیم ولی همه مربوط به گذشته بود و این بحثهای راجع به گذشته
مقدمهای بود برای اینکه وظیفه خودمان را در زمان حاضر به دست آوریم . و
یادمان نرود که اصل این بحث مسأله انطباق با مقتضیات زمان بود و چون در
این مسأله ، دو نحو و دوگونه میتوان فکر کرد ، یکی افراط و تندروی و
جهالت ، و
[1] سوره رعد ، آیه . 17
نام کتاب : اسلام و مقتضیات زمان 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 183