نام کتاب : فلسفه اخلاق نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 83
که ذکر کرده ، نشان میدهد که درک سعدی از این مسئله ، درک خوبی بوده
است میگوید : شخصی را آورده بودند پیش پادشاهی پادشاه فرمان داد که
بروند گردنش را بزنند او وقتی مأیوس شد از اینکه زنده بماند شروع کرد
به فحش دادن ، ولی پادشاه نمیشنید ، پرسید چه میگوید ؟ وزیر گفت :
میگوید : « الکاظمین الغیظ و العافین عن الناس »[1] یک کسی که آنجا
دنبال این بود که نقطه ضعفی در این وزیر پیدا کند و او را معلق نماید و
خودش به جای او وزیر بشود گفت : در حضرت پادشاهان نشاید امثال ما را
دروغ گفتن او دارد به پادشاه فحش میدهد ، تو میگویی دارد آیه قرآن
میخواند ؟ ! شاه گفت : دروغ او از راست تو بهتر است ( البته اینها
داستان است که او ساخته برای اینکه حقیقتی را گفته باشد ) دروغ مصلحت
آمیز به از راست فتنه انگیز است یعنی او با یک دروغ ، جانی را نجات
داد و تو با یک راست ، جانی را بیشتر به خطر میاندازی .
اساسا آیا این درست است که دروغ مصلحت آمیز به از راست فتنه انگیز
است ؟ در اینجا ابتدا باید مطلبی را برایتان عرض بکنم و آن این است که
فرق است میان دروغ مصلحت آمیز و دروغ منفعت خیز خیلی افراد ، دروغ
منفعت خیز را با دروغ مصلحت آمیز اشتباه میکنند یا میخواهند اشتباه
بکنند دروغ مصلحت آمیز یعنی دروغی که فلسفه خودش را از دست داده و
فلسفه راستی را پیدا کرده است ، یعنی دروغی که با آن ، انسان حقیقتی را
نجات میدهد . ولی دروغ منفعت خیز یعنی انسان دروغ میگوید
[1] سوره آل عمران ، آیه 134 [ فرو برندگان خشم و عفو کنندگان مردم (
آیه در مقام توصیف متقین است ) ] .
نام کتاب : فلسفه اخلاق نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 83