عدل الهی - مطهری، مرتضی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 53

این که تفاوت اندیشه حقیقی و اندیشه اعتباری چیست و ذهن چگونه‌ اندیشه‌هایی از قبیل حسن و قبح را می‌سازد ، بحثی عالی و لطیف است که در فلسفه اسلامی مطرح است و ما در اینجا نمی‌توانیم وارد این بحث شویم [1] .
حکما فاعلیت غیر خدا را ، آنطور که منظور اشاعره است ، نفی نمی‌کنند و طبعا به وجود ظلم بشری و وظیفه‌ای که بشر در مبارزه با نفی ظلم از اجتماع‌ دارد اعتراف دارند ، و از طرف دیگر چون اصل حسن و قبح را به عنوان ملاک‌ و مقیاس و معیاری برای فعل خداوند صحیح نمی‌دانند ، در سراسر حکمت الهی‌ اسلامی ، هرگز به این اصل که در حقیقت ، نوعی تعیین تکلیف و وظیفه برای‌ خداوند است استناد نشده است .
از نظر حکما و همچنین از نظر متکلمین غیر اشعری ، اشکالات مربوط به عدل‌ الهی که بعدا طرح خواهد شد بصورت یک سلسله مسائل که باید راه حل آنها را ارائه داد مطرح است .
در این بین ، دسته دیگری هستند که مدعی اند راههای کلامی و فلسفی ، همه‌ عقلانی و ذهنی است و متکی به هیچ مشاهده عینی و تجربی نیست و به همین‌ جهت بی اعتبار است . در مسائل اصول دین ، یعنی مسائل مربوط به مبدأ و معاد . از همان راه باید رفت که علمای طبیعی رفته‌اند . مسأله عدل الهی و جواب اشکالات مربوط به آن را نیز باید از مطالعه در باره پدیده‌های خلقت‌ ، و نظامات جاری و حکمتهای مکتوم در آنها حل و فصل کرد .
ما در باره صحت و سقم این نظریه نیز در مقدمه جلد پنجم " اصول فلسفه‌ و روش رئالیسم " بحث کرده‌ایم و تکرار آن را در اینجا لازم نمی‌دانیم .
طالبان می‌توانند بدانجا مراجعه نمایند .
اشکالات عدل الهی - که بعدا طرح خواهد شد - برای این گروه نیز بصورت‌ مسائلی که باید راه حل آنها را جستجو کرد و ارائه داد مطرح است ، بلکه‌ برای اینها بصورت جدی تر مطرح است ، زیرا متکلمین و حکما فقط یکی از راههایی که برای اثبات خدا و برخی صفات خدا از آن راه می‌روند نظامات‌ متقن و حکیمانه جهان است ، راهشان منحصر به این راه نیست ، لهذا فرضا نتوانند مشکلات عدل و ظلم را م نطقا حل کنند ، بر اصل اعتقاد و ایمانشان‌ به وجود خداوند خللی وارد نمی‌شود ، زیرا وجود خداوند از راههای دیگر غیر از راه نظامات خلقت برای آنها قطعی و مسلم شده

[1] رجوع شود به " اصول فلسفه و روش رئالیسم " مقاله ششم ( جلد دوم‌ ) .

نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 53

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست