نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 38
فراوانی که در مورد قرآن داشتند نسبت به آن بی تفاوت بمانند .
این است که ما معتقدیم دلیلی ندارد که در پی علتی دیگر برویم و فکر
خود را خسته نماییم که چرا از آغاز نهضتهای فکری و عملی مسلمین ، همه جا
کلمه " عدل " به چشم میخورد ؟
علت اصلی حساسیت مسلمین نسبت به این مسأله ، و علت راه یافتن این
اصل در کلام و در فقه و در حوزههای اجتماعی اسلامی ، بلا شک قرآن بود . اما
علت جبهه گیریهای مختلف در این مسأله که برخی آن را عریان و بدون لفافه
پذیرفتند و برخی با یک سلسله توجیهات و تأویلات آن را از اثر انداختند
چیزهای دیگر است که برخی روانی است ، و برخی اجتماعی و برخی سیاسی .
این است نظر ما درباره سر منشأ اصلی طرح این مسأله در جامعه اسلامی .
افرادی دیگر ، ممکن است که به گونهای دیگر و از زاویه دیگر این مسأله
را تعلیل و تحلیل کنند .
چنانکه میدانیم پیروان برخی مکتبها بطور کلی جریانات اجتماعی را به
گونهای دیگر تعلیل و تحلیل میکنند . پیروان این مکتبها یک سلسله قالبهای
ساخته و از پیش پرداخته ای دارند و به هر ضرب و زور هست میخواهند همه
حوادث را در آن قالبها بشناسانند .
در این گونه مکتبها مسأله تضادهای طبقاتی و موضعگیریهای اجتماعی بر
اساس برخورداریها و محرومیتها ، نقش اصلی و اساسی را در همه حرکتها و
جنبشها ایفا میکنند . از نظر پیروان آن مکتبها همه تجلیات روحی و فکری و
ذوقی و عاطفی بشر ، انعکاسی از نیازهای مادی و روابط اقتصادی است ، همه
شؤون ، روبنا است و چیزی که زیر بنا است اقتصاد و شؤون اقتصادی است ،
خصوصیات فکری و ذوقی و عاطفی و هنری هر کس را در موضعگیری خاص طبقاتی
او باید جستجو کرد . اگر سعدی گفته است : " مایه عیش آدمی شکم است "
از نظر این گروه ، نه تنها مایه عیش ، بلکه مایه فکر و احساس و عاطفه و
ذوق ، و بالاخره آنچه مقدس نامیده میشود نیز شکم است ، همه راهها به شکم
منتهی میشود .
از نظر پیروان این مکتبها اگر میبینیم که در جامعهای بیش از همه چیز
سخن عدل به میان میآید ، ریشه آن را در نابرابریهای اقتصادی و اجتماعی
باید جستجو کنیم نه در جای دیگر ، و اگر دو گروه مشخص میبینیم که در
لباس فقه یا کلام در برابر یکدیگر جبهه گیری میکنند : گروهی طرفدار جدی
اصالت عدل به عنوان یک جهان بینی و یا یک معیار برای قانون میگردد و
گروهی دیگر بر عکس ، منکر همه این
نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 38