عدل الهی - مطهری، مرتضی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 34

هوشیارانه و زیرکانه کلیات اسلامی بر جریانات متغیر و زودگذر است .
در کتاب " اصول کافی " بابی دارد تحت همین عنوان که : " هیچ مسأله‌ ای نیست مگر اینکه اصول آن در کتاب و سنت هست " .
علیهذا اصل " عدل " و اصل تبعیت احکام از مصالح و مفاسد نفس الامری‌ ، و بالطبع اصل حسن و قبح عقلی و اصل حجیت عقل ، به عنوان زیر بنای فقه‌ اسلامی شیعی معتبر شناخته شد ، و بالاخره اصل " عدل " جای خویش را در فقه اسلامی بازیافت .
در فقه شیعه میان عقل و خیال ، و به عبارت دیگر میان برهان عقلی و قیاس ظنی که همان تمثیل منطقی است تفکیک شد ، گفته شد منابع فقه چهار است : کتاب ، سنت ، اجماع ، عقل . در این مکتب فقهی با اینکه رأی و قیاس مردود گشت ، عقل و برهان معتبر شناخته شد .

اصل عدل در حوزه‌های اجتماعی و سیاسی

آنچه تا کنون گفته شد مربوط به طرح علمی مسأله عدل در جو فکری و علمی‌ جهان اسلام بود ، همه مربوط به این بود که چگونه شد که مسأله " عدل الهی‌ " در نظام تکوین و یا نظام تشریع ، از قرون اولیه اسلامی وارد علوم اسلامی‌ شد و تا آنجا اهمیت یافت که بعضی فرق ، خود را " عدلیه " خواندند و " عدل " را یکی از اصول اعتقادی و مایه امتیاز اعتقادی خود از سایر فرق‌ بشمار آوردند ، چنانکه ما شیعیان ، اصول اعتقادی اسلامی خود را که‌ می‌شماریم " عدل " را به عنوان یکی از اصول دین نام می‌بریم .
علاوه بر طرح علمی ، به نوعی دیگر نیز این مسأله از صدر اسلام در جامعه‌ اسلامی و در سطح عامه مردم مطرح بوده است ، و آن مرحله اجرائی عدل است .
یک نفر مسلمان ، از بدیهیات اولیه اندیشه‌های اسلامی اجتماعی اش ، این‌ بوده که امام و پیشوا و زعیم باید عادل باشد ، قاضی باید عادل باشد ، شاهد محکمه باید عادل باشد ، شاهد طلاق یا رجوع باید عادل باشد ، و از نظر یک مسلمان شیعی ، امام جمعه و جماعت نیز باید عادل باشد . هر مسلمان‌ همواره در برابر پستهایی که یک مقام عادل باید اشتغال کند احساس‌ مسؤولیت می‌کرده است . این جمله رسول اکرم زبانزد خاص و عام بود : « افضل الجهاد کلمة عدل عند امام جائر » [1] و چه شهامتها و حماسه‌ها که‌

[1] کافی ، ج 5 ، ص . 60

نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 34

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست