نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 125
شریک داشتن متهم کردهاند . در نظر ثنویه ، که جهان را به دو قسمت نیک
و بد تقسیم کردهاند و وجود بدیها را زائد بلکه زیانبار میدانند و قهرا
آنها را نه از خدا بلکه از قدرتی در مقابل خدا میدانند ، خداوند همچون
آدم با حسن نیت ولی زبون و ناتوانی است که از وضع موجود رنج میبرد و به
آن رضایت نمیدهد ولی در برابر رقیب شریر و بدخواهی قرار دارد که بر
خلاف میل او فسادها و تباهیها ایجاد میکند .
" ثنویه " نتواسته اند اعتقاد به قدرت نامتناهی و اراده مسلط خدا و
قضا و قدر بی رقیب او را توأم با اعتقاد به حکیم بودن و عادل بودن و خیر
بودن خدا حفظ کنند . ولی اسلام در عین اینکه خدا را مبدأ هر وجود و دارای
رحمت پایان ناپذیر و حکمت بالغه میداند ، به اراده توانا و قدرت
مقاومت ناپذیر او نیز خدشه وارد نمیکند ، همه چیز را مستند به او میکند
، حتی شیطان و اغوای او را .
از نظر اسلام ، مسأله شرور به شکل دیگری حل میگردد و آن این است که
میگوید با اینکه در یک حساب ، امور جهان به دو دسته نیکیها و بدیها
تقسیم میگردد ولی در یک حساب دیگر ، هیچگونه بدی در نظام آفرینش وجود
ندارد ، آنچه هست خیر است و نظام موجود نظام احسن است ، و زیباتر از
آنچه هست امکان ندارد .
اینگونه پاسخگوئی به مسأله " شرور " از لحاظ عقلی ، متکی به فلسفه
خاصی است که در آن ، مسائل وجود و عدم بطور عمیقی مورد دقت قرار میگیرد
. پاسخی که این فلسفه به " ثنویه " میدهد این است که " شرور "
موجودهای واقعی و اصیلی نیستند تا به آفریننده و مبدأی نیازمند باشند .
این مطلب را به دو بیان میتوان تقریر کرد : عدمی بودن شر ، نسبی بودن شر
. با توضیح این دو مطلب ، شبهه دوگانگی هستی بکلی رفع میشود .
شر ، عدمی است
یک تحلیل ساده نشان میدهد که ماهیت " شرور " ، عدم است ، یعنی
بدیها همه از نوع نیستی و عدمند . این مطلب ، سابقه زیادی دارد . ریشه
این فکر از یونان قدیم است . در کتب فلسفه ، این فکر را به یونانیان
قدیم و خصوصا افلاطون نسبت میدهند ، ولی متأخران آن را بیشتر و بهتر
تجزیه و تحلیل کردهاند ، و ما چون این مطلب را صحیح و اساسی میدانیم در
اینجا در حدودی که متناسب با این کتاب است طرح میکنیم و مقدمه از
خوانندگان محترم ضمن پوزشخواهی از سنگینی مطلب ، درخواست میکنیم اندکی
شکیبایی به خرج دهند و کوشش کنند که مقصود را دریابند .
نام کتاب : عدل الهی نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 125