نام کتاب : درسهای الهیات شفا 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 110
انسان باشد . اگر تغییر کرد دیگر فرض انسان [ بودن ] در او نمیشود و لذا
انسان هم نیست .
متأخرین از زمان آخوند به این طرف معتقدند که جعل به وجود تعلق میگیرد
برای هر نوع فاعلی ، چه ذاتی ، چه معدی ، . . .
2 - اصطلاح " وجود خاص " : نکته دیگر اینکه در مورد اصطلاح شیخ ، در
اول الهیات شفا خواندیم که اصطلاحی بوده است که قدیمتر از زمان شیخ هم
بوده ولی امروز متروک شده است و آن اصطلاح " وجود خاص " است که
مقصود از آن ، " ماهیت " است .
3 - مسأله تشکیک : مقدمه دیگر ، مسأله تشکیک است که در منطق مطرح
است . در منطق میگویند کلی یا متواطی است یا مشکک . در متواطی ، نسبت
کلی به افراد ، متفاوت نیست . اما در مشکک کلی بر افراد بتفاوت صدق
میکند ، یک فرد اولویت دارد به کلی تا فرد دیگر .
شیخ معتقد است که کلی مشکک در مواردی است که کلی ، ذاتی افراد نیست
. بنظر او کلیهای عرضی است که میتواند مشکک باشد . مثلا انسان ، علم ،
شیرینی ، اینها نسبت به افرادشان نمیتوانند مشکک باشند اما عالم
میتواند مشکک باشد ، زیرا . . .
اما شیخ اشراق گفت که کلی مشکک میتواند ذاتی افرادش باشد ، یعنی کلی
مشکک میتواند نوع یا جنس یا فصل یا عرضی عام یا عرضی خاص هم باشد ، و
لذا قائل به تشکیک در ماهیت شد . بعدها که اصالت وجود مطرح شد معلوم
شد که اصولا تشکیک در وجود است نه در ماهیت . تمام حرف شیخ یا حتی شیخ
اشراق در مورد تشکیک در ماهیات بود . ملا صدرا گفت که تشکیک اصلا از
باب ماهیات خارج است . تشکیک بالذات ، مال وجود است و اگر در
کلیاتی باشد بالعرض است ، کلیاتی است که با وجود ارتباطی دارند .
نام کتاب : درسهای الهیات شفا 1 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 110