148- حقيقت توكل و فلسفه آن چيست؟

«توكل» در اصل از ماده‌ «وكالت» به معنى انتخاب وكيل كردن است، و اين را مى‌دانيم كه يك وكيل خوب كسى است كه حد اقل داراى چهار صفت باشد:

آگاهى كافى، امانت، قدرت، و دلسوزى.

اين موضوع نيز شايد نياز به تذكر نداشته باشد كه انتخاب يك وكيل مدافع در كارها در جائى است كه انسان شخصاً قادر به دفاع نباشد، در اين موقع از نيروى ديگرى استفاده مى‌كند و با كمك او به حل مشكل خويش مى‌پردازد.

بنابراين توكل كردن بر خدا مفهومى جز اين ندارد كه انسان در برابر مشكلات و حوادث زندگى و دشمنيها و سرسختيهاى مخالفان و پيچيدگيها و احياناً بن‌بستهائى كه در مسير خود به سوى هدف دارد در جائى كه توانائى بر گشودن آنها ندارد او را وكيل خود سازد، و به او تكيه كند، و از تلاش و كوشش بازنايستد، بلكه در آنجا هم كه توانائى بر انجام كارى دارد باز مؤثر اصلى را خدا بداند، زيرا از دريچه چشم يك موحد سرچشمه تمام قدرتها و نيروها او است.

نقطه مقابل «توكل بر خدا» تكيه كردن بر غير او است يعنى به صورت اتكائى زيستن، و وابسته به ديگرى بودن، و از خود استقلال نداشتن است، دانشمندان اخلاق مى‌گويند: توكل ثمره مستقيم توحيد افعالى خدا است، زيرا همانطور كه گفتيم از نظر يك موحد هر حركت و كوشش و تلاش و جنبش، و هر پديده‌اى كه در جهان صورت مى‌گيرد بالاخره به علت نخستين اين جهان يعنى ذات خداوند ارتباط مى‌يابد، بنابراين يك موحد همه قدرتها و پيروزيها را از او مى‌داند.