6- توحيد ذات، صفات، افعال و عبادت چيست؟

1- توحيد ذات‌

بسيارى از مردم مى‌گويند معنى توحيد ذات اين است كه خدا يك است و دو نيست، اين تعبير چنانكه در روايت امير مؤمنان على عليه السلام آمده تعبير درستى نمى‌باشد، زيرا مفهومش واحد عددى است (يعنى دومى براى خدا تصور مى‌شود اما وجود خارجى ندارد) و مسلّما اين سخن نادرست است، صحيح اين است كه گفته شود معنى توحيد ذات اين است كه خدا يكى است و دومى براى او تصور نمى‌شود، يا به تعبير ديگر: خدا «شبيه و نظير و مانند» ندارد، نه چيزى به او شبيه است، و نه او به چيزى، چرا كه يك وجود بى‌نهايت كامل، داراى چنين صفتى مى‌باشد.

و به همين دليل، در حديثى مى‌خوانيم كه امام صادق عليه السلام از يكى از يارانش پرسيد: اىُّ شي‌ء اللَّهُ اكْبَرُ: «مفهوم الله اكبر چيست»؟!

عرض كرد: اللَّهُ اكْبَرُ مِنْ كُلِّ شَي‌ءٍ: «خدا بزرگتر از هر چيزى است».

امام فرمود: فَكانَ ثَم شَي‌ء فَيَكُوْنُ اكْبَرَ مِنْهُ: «آيا چيزى (در مقايسه با او) وجود دارد كه خدا از او بزرگتر باشد»؟!

عرض كرد: فَما هُوَ؟: «پس تفسير الله اكبر چيست؟»

امام فرمود: اللَّهُ اكْبَرُ مِنْ انْ يُوْصَفَ: «خدا بزرگتر از آن است كه به وصف آيد»! [1]

[1]- «معانى الاخبار» صدوق صفحه 11 حديث 1.