115- جزيه چيست و فلسفه آن چه مى‌باشد؟

«جزيه» از ماده‌ «جزاء» به معنى مالى است كه از غير مسلمانان كه در پناه حكومت اسلامى قرار مى‌گيرند گرفته مى‌شود و اين نامگذارى به خاطر آن است كه آن را به عنوان «جزاء در برابر حفظ مال و جانشان» به حكومت اسلامى مى‌پردازند.

(اين مطلبى است كه از سخنان راغب در كتاب مفردات استفاده مى‌شود)

«جزيه» يك نوع ماليات سرانه اسلامى است كه به افراد تعلق مى‌گيرد، نه بر اموال و اراضى، و به تعبير ديگر «ماليات سرانه سالانه» است.

بعضى معتقدند كه ريشه اصلى آن غير عربى است و از «كزيت» كلمه فارسى باستانى كه به معنى مالياتى است كه براى تقويت ارتش اخذ مى‌شود، گرفته شده ولى بسيارى معتقدند كه اين لغت يك لغت عربى خالص است، و همانگونه كه سابقاً نقل كرديم از ماده «جزاء» گرفته شده، به مناسبت اينكه، ماليات مزبور جزاى امنيّتى است كه حكومت اسلامى براى اقليّت‌هاى مذهبى فراهم مى‌سازد.

جزيه» قبل از اسلام هم بوده است، بعضى معتقدند نخستين كسى كه «جزيه» گرفت انوشيروان پادشاه ساسانى بود، ولى اگر اين مطلب را مسلّم ندانيم، حدّ اقل انوشيروان كسى بود كه از ملت خود جزيه مى‌گرفت، و از همه كسانى كه بيش از بيست سال و كمتر از پنجاه سال داشتند و از كاركنان حكومت نبودند، از هر نفر به تفاوت 12 يا 8 يا 6 يا 4 در هم ماليات سرانه اخذ مى‌كرد.

فلسفه اصلى اين ماليات را چنين نوشته‌اند كه دفاع از موجوديّت و استقلال و امنيت يك كشور وظيفه همه افراد آن كشور است، بنابراين هرگاه جمعى عملًا براى‌