91- اجل مسمّى (حتمى) و معلّق (غير حتمى) يعنى چه؟

بدون شك انسان داراى دو گونه سرآمد و اجل است:

سرآمد و اجل حتمى كه پايان استعداد جسم انسان براى بقاء است، و با فرا رسيدن آن هر چيز به فرمان الهى پايان مى‌گيرد.

سرآمد و اجل معلق كه با دگرگونى شرائط دگرگون مى‌شود، فى المثل انسانى دست به انتحار و خودكشى مى‌زند در حالى كه اگر اين گناه كبيره را انجام نمى‌داد سالها زنده مى‌ماند، و يا بر اثر روى آوردن به مشروبات الكلى و مواد مخدر و شهوترانى بى‌حد و حساب توانائى جسمى خود را در مدت كوتاهى از دست مى‌دهد، در حالى كه اگر اين امور نبود ساليان بسيارى مى‌توانست عمر كند.

اينها امورى است كه براى همه قابل درك و تجربه است، و احدى نمى‌تواند آن را انكار كند.

در زمينه حوادث ناخواسته نيز امورى وجود دارد كه مربوط به اجل معلق است كه آن نيز قابل انكار نمى‌باشد.

بنابراين اگر در روايات فراوانى آمده است كه انفاق در راه خدا يا صله رحم عمر را طولانى و بلاها را برطرف مى‌سازد در حقيقت ناظر به همين عوامل است.

و هرگاه ما اين دو نوع اجل و سرآمد عمر را از هم تفكيك نكنيم درك بسيارى از مسائل در رابطه با «قضا و قدر» و «تأثير جهاد و تلاش و كوشش در زندگى انسانها» لا ينحل خواهد ماند.