كوتاه سخن اينكه مطالعه و بررسى وضع اين جهان به خوبى گواهى مى‌دهد بر اينكه عالم ديگرى پشت سر آن است‌ وَ لَقَدْ عَلِمْتُمُ النَّشْأَةَ الْأُولى‌ فَلَوْ لا تَذَكَّرُونَ: «شما نشاه اولى و آفرينش خود را در اين دنيا ديديد چرا متذكر نمى‌شويد كه از پى بى‌آن جهان ديگرى است»؟ (واقعه- 62).

ب- برهان عدالت‌- دقت در نظام هستى و قوانين آفرينش نشان مى‌دهد كه همه چيز آن حساب شده است.

در سازمان تن ما آنچنان نظام عادلانه‌اى حكمفرما است كه هرگاه كمترين تغيير و ناموزونى رخ مى‌دهد سبب بيمارى يا مرگ مى‌شود، حركات قلب ما، گردش خون ما پرده‌هاى چشم ما و جزء جزء سلولهاى تن ما مشمول همان نظام دقيق است كه در كل عالم حكومت مى‌كند و بالعدل قامت السموات و الأرض: آسمانها و زمين به وسيله عدالت برپا است‌ [1] آيا انسان مى‌تواند يك وصله ناجور در اين عالم پهناور باشد؟!

درست است كه خداوند به انسان آزادى اراده و اختيار داده تا او را بيازمايد و در سايه آن مسير تكامل را طى كند، ولى اگر انسان از آزادى سوء استفاده كرد، چه مى‌شود؟ اگر ظالمان و ستمگران، گمراهان و گمراه كنندگان با سوء استفاده از اين موهبت الهى به راه خود ادامه دادند عدل خداوند چه اقتضا مى‌كند.

درست است كه گروهى از بدكاران در اين دنيا مجازات مى‌شوند و به كيفر اعمال خود- يا لااقل قسمتى از آن- مى‌رسند، اما مسلماً چنان نيست كه همه مجرمان، همه كيفر خود را ببينند، و همه پاكان و نيكان به پاداش اعمال خود در اين جهان برسند، آيا ممكن است اين دو گروه در كفه عدالت پروردگار يكسان باشند؟ به گفته قرآن مجيد أَ فَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِينَ كَالْمُجْرِمِينَ ما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ: «آيا كسانى را كه در برابر قانون خدا به حق و عدالت تسليمند همچون مجرمان قرار دهيم، چگونه حكم مى‌كنيد»؟ (قلم- 35 و 36).

[1]- «تفسير صافى» ذيل آيه 7 سوره رحمن.