53- گناه آدم چه بود؟

در آيه 121 سوره (طه) مى‌خوانيم‌ «وَ عَصى‌ آدَمُ رَبَّهُ فَغَوى‌»

(آدم پروردگارش را عصيان كرد و از پاداش او محروم ماند).

حال اين سؤال مطرح مى‌شود كه آيا آدم مرتكب گناهى شده بود؟

مدارك اسلامى اعم از عقل و نقل به ما مى‌گويد: هيچ پيامبرى مرتكب گناه نمى‌شود، و مقام پيشوائى خلق به شخص گناهكار، واگذار نخواهد شد، و مى‌دانيم كه آدم از پيامبران الهى بود، بنابراين آنچه در اين آيات ذكر شده مانند پاره‌اى از تعبيرات ديگر كه درباره ساير پيامبران در قرآن آمده است كه نسبت عصيان به آنها داده شده، همگى به معنى‌ «عصيان نسبى» و «ترك اولى» است، نه گناه مطلق.

توضيح اينكه: گناه بر دو گونه است، «گناه مطلق» و «گناه نسبى»، گناه مطلق همان مخالفت نهى تحريمى و مخالفت با فرمان قطعى خداوند است و هرگونه ترك واجب و انجام حرام را شامل مى‌شود.

اما گناه نسبى آن است كه عمل غير حرامى از شخص بزرگى سر زند، كه با توجه به مقام و موقعيتش شايسته او نباشد، ممكن است گاهى انجام يك عمل مباح و حتى مستحب در خور مقام افراد بزرگ نباشد در اين صورت انجام آن عمل، «گناه نسبى» محسوب مى‌شود، مثلًا اگر شخص با ايمان و ثروتمندى براى نجات فقيرى از چنگال فقر، كمك بسيار مختصرى كند، شك نيست كه اين كمك هرچند ناچيز باشد، كار حرامى نيست بلكه مستحب است، ولى هركس آن را بشنود مذمت مى‌كند آن چنان كه گوئى گناهى مرتكب شده است و اين به خاطر آن است كه از چنان انسان ثروتمند و با ايمانى انتظار بسيار بيشترى مى‌رود.