چنين درختى، كه نه ميوه‌اى دارد، و نه عطر و بوى خوشى، و نه سايه مناسبى ايجاد مى كند تنها و تنها بدرد سوختن مى‌خورد.

«كلمه طيّبه» چيست؟

مفسّران در معنا و تفسير «كلمه طيّبه» بحث و گفتگو دارند كه به برخى از نظريّات آنها اشاره مى‌شود:

1- برخى معتقدند كه مراد از «كلمه طيّبه»، كلمه طيّبه‌ «لا اله الا الله» است. [1] اين كلمه مبارك بسان شجره طيّبه‌اى است كه ريشه‌هايش مستحكم و استوار، و شاخه‌هايش سر به آسمان كشيده است، و در واقع درخت سعادت انسان محسوب مى‌گردد. اين درخت كه همان حقيقت توحيد است قلب انسان را زنده مى‌كند و همه بت‌ها را مى‌شكند. در مقابل بت پول، رشوه، ربا، دزدى و تجاوز سجده نمى‌كند؛ براى حفظ مقام هزاران دروغ نمى‌گويد، و براى حفظ مال دنيا دست به جنايت نمى‌زند؛ زيرا اين گونه اعمال شرك و بت‌پرستى است و بدين جهت است كه انسان رياكار را در آخرت به اسم منافق و فاجر مى‌خوانند. [2]

وقتى توحيد در دل انسان زنده شد، هواپرستى- كه عامل اصلى تمام انحرافات است- نابود مى‌شود.

از اين رو، در روايت زيبايى آمده است: «ابْغَضُ الهٍ عُبِدَ عَلى وَجْهِ الْأرْضِ الْهَوى»؛ بدترين بت‌ها كه در روى زمين هميشه مورد پرستش قرار مى‌گرفته است، بت هوى و هوس است. [3]

اگر شجره طيّبه توحيد در قلب انسان كاشته شد اين بت‌ها كنار مى‌رود.

2- برخى از مفسّران بر اين اعتقادند كه مراد از كلمه طيّبه‌ «شخص مؤمن» است. در قرآن مجيد، بر موجودات‌ «كلمة الله» اطلاق شده است؛ مؤمن هم كلام الهى است. خورشيد، ماه، ستارگان، زمين و آسمان همه كلمة الله هستند؛ يعنى اينها در كتاب آفرينش و تكوين جزء كلمات الله به شمار مى‌آيند؛ همانگونه كه در مورد حضرت مسيح عليه السلام كلمة الله استعمال شده است. [1]

درخت وجود مؤمن- مانند شجره طيّبه- داراى ميووه‌هاى مختلفِ تمام فصل از قبيل سخاوت، شجاعت، جود، مهر، محبّت، احسان، ايمان، و مانند آن است. [2]

3- برخى نيز «كلمه طيّبه» را به امامان معصوم عليهم السلام تفسير كرده‌اند. اين بزرگواران شجره طيّبه‌اى هستند كه شاخسار وجودى آنها سرشار از ميوه‌هاست كه هر كس به تاريخ زندگى‌شان، به مزار و حرمشان و به كلمات و سخنانشان، نزديك شود و دست نياز بسوى آنها دراز كند، بى‌بهره نخواهد ماند. [3]

4- «علماء» تفسير ديگرى براى كلمه طيبه هستند؛ زيرا مردم از ميوه‌هاى وجود آنها بهره مى‌برند.

5- «فكر پاك» پنجمين تفسيرى است كه براى كلمه طيّبه بيان شده است. افكار پاك، شجره طيّبه‌اى هستند كه در طول تاريخ ثابت و برقرار مى‌مانند.

6- ششمين تفسيرى كه براى كلمه طيّبه گفته‌اند، «سخن خوب» است. گاهى يك سخن خوب ماندگار مى‌شود و افراد زيادى در جامعه از آن استفاده مى‌كنند. [4]

[1]- سوره آل عمران: آيه 39.

[2]- التبيان، جلد 6، صفحه 292.

[3]- تفسير نمونه، جلد 10، صفحه 340.

[4]- تفاسير ديگرى نيز براى «كلمه طيّبه» ذكر شده است. به تفسير الميزان، جلد 23 (فارسى)، صفحه 78 و 79 و تفسير نمونه، جلد 10، صفحه 331 مراجعه فرمائيد.