پاسخ: بزرگان علم اخلاق هر كدام روش‌هايى ارائه كرده‌اند، كه در آيات قرآن و روايات معصومان عليهم السلام به آن اشاره شده است. ما هم در دوره سه جلدى اخلاق در قرآن با استفاده از آيات و روايات مباحث مفصّلى در اين زمينه آورده‌ايم. امّا نكته مهم اين است كه: بيماريهاى اخلاقى همانند بيماريهاى جسمانى است. راه درمان بيماريهاى جسمانى آن است كه:

اوّلًا: با آزمايشها، عكسبرداريها، و ابزار و وسايل مختلف آزمايشگاهى، بيمارى را تشخيص دهيم، زيرا تا بيمارى را شناسايى نكنيم نمى‌توانيم آن را درمان نماييم.

ثانياً: پس از شناسايى درد و بيمارى، بايد نحوه درمان را شناخت. درمان از دو بخش تشكيل مى‌شود، پيشگيريها، و تجويز داروها. نبايدها و بايدها.

و در آخرين مرحله، عمل به مراحل درمان، و دستورات پزشك، و مصرف داروها در زمان مناسب و ساعتهاى مشخّص.

همين اصول در بيماريهاى اخلاقى نيز لازم‌العمل است. به عنوان مثال گرفتاران حسادت بايد ابتدا ريشه‌ها و عوامل حسادت را در درون جانشان شناسايى كنند. و در مرحله بعد به درمان آن بپردازند. مبتلايان به بخل براى درمان اين بيمارى در مرحله اوّل بايد ريشه‌هاى اين بيمارى روحى را دقيق شناسايى كنند، سپس درمان آن را آغاز نموده، و بر طبق دستور طبيب روحانى عمل كنند.

خوشبختانه علماى بزرگ اخلاق در كتابهاى خويش دو مرحله اوّل را بخوبى تبيين كرده‌اند؛ هم ريشه و عوامل بيماريهاى اخلاقى را شناسايى و معرفى نموده، و هم روش درمانى آن را با استفاده از منابع دينى بيان كرده‌اند. و اين، كار بيماران روحى و اخلاقى را آسان مى‌كند. آنها بايد به دقّت اين كتابها را مطالعه نموده، و بخوبى مطابق آن عمل كنند.

سير و سلوك:

جمعى از علماى اخلاق از «تهذيب نفس» به «سير و سلوك» تعبير مى‌كنند. «سير»