حقوق در معارف اسلامى پى مى‌برد، و رحمت و عطوفت و مهربانى اسلام را لمس مى‌كند، و بر حال افراد كم اطّلاعى كه اين آيين سراسر رحمت را متّهم به خشونت مى‌كنند تأسّف مى‌خورد. [1]

حق از ديدگاه امام اميرالمؤمنين عليه السلام:

حضرت على عليه السلام، كه طبق فرمايش پيامبر صلى الله عليه و آله خودمحور حق است‌ [2]، در توصيف و تبيين واژه حق چنين مى‌فرمايد:

«فَالْحَقُّ اوْسَعُ الْأَشْياءِ فِي التَّواصُفِ، وَاضْيَقُها فِى التَّناصُفِ، لايَجْري لِأَحَدٍ الَّا جَرى‌ عَلَيْهِ، وَلايَجْري عَلَيْهِ إِلّا جَرَى‌ لَهُ‌

؛ حق وسيع‌ترين چيزها در مقام بيان و توصيف است (اگر بخواهى حقوق را بشمارى بسيار زياد است) امّا در مقام عمل از همه چيز محدودتر است (خلاصه اينكه در گفتار وسيع‌ترين امور و در عمل محدودترين آنهاست) و حق همه جا دو طرفى است». [3]

مثلًا قاتل بايد قصاص شود، و اولياى دم حقّ قصاص او را دارند، ولى قاتل هم حقّى بر اولياى دم دارد. قاتل حق دارد كه شكنجه‌اش نكنند، اگر مايل بودند مشمول عفو خود قرارش دهند، پس از قصاص او را رها نكنند، بلكه غسل و كفنش كنند، و بر جنازه‌اش نماز خوانده، سپس دفنش كنند. طبق فرمايش مولاى متّقيان حقِّ يك طرفه نداريم، حتّى حقّ خداوند هم دو طرفه است! حقّ خدا بر بندگان آن است كه اطاعتش كنند، و حق بندگان آن است كه تفضّلًا به آنها پاداش دهد. طلبكار حق دارد طلب خود را مطالبه كند، و بدهكار حق دارد در صورت عدم قدرت بر پرداخت بدهى به او مهلت دهد، همانطور كه حق دارد مستثنيات دين مثل منزل مسكونى‌اش را از او نگيرد.

نتيجه اينكه حق و حقوق در معارف اسلامى جايگاه مهمّى دارد.

[1]. توضيح بيشتر اين مطلب را در كتاب ما «آيين رحمت» كه در ردّ اتّهام بى‌اساس پاپ بنديكت شانزدهم رهبر مسيحيان جهان نوشته شده، مطالعه فرماييد.

[2]. بحارالانوار، ج 38، ص 28.

[3]. نهج البلاغه، خطبه 216.