آرى! انسانهاى نازپرورده‌اى كه فشارها و مشكلات را تجربه نكرده‌اند به جايى نمى‌رسند.

آقاى «توانگ بى» نويسنده كتاب تاريخ تمدّن مى‌گويد:

«تمدّنهاى بزرگى كه در طول تاريخ پديد آمده را مورد مطالعه قرار دادم. هيچ تمدّن مهمّى را نيافتم مگر اينكه قبلًا مورد هجوم دشمن خارجى قرار گرفته، و در سايه تحمّل مشكلات و سختى‌ها تمدّنهاى مهم پايه‌ريزى شده است».

كشور ما اين مسأله را به خوبى تجربه كرده، و در سايه تحمّل مشكلات و سختى‌هاى انقلاب توانست در خيلى از جهات خودكفا و مستقل شود. اگر اين فشارها نبود نه ارتش ما اين قدر قوى و با صلابت بود، و نه سپاه ما در اين سطح از توانايى نظامى و لجستيكى قرار داشت.

آرى! از آنجا كه فشارها و حوادث و سختيها ومشكلات انسان‌ساز است، مورد قسم پروردگار عالم قرار گرفته است.

7. نماز عصر

برخى از مفسّران معتقدند كه منظور از «عصر» در آيه مورد بحث، نماز عصر است.

بنابراين خداوند متعال به نماز عصر سوگند ياد كرده است.

سؤال: شك نيست كه نماز در معارف دينى جايگاه خاصّ و بسيار مهمّى دارد، تا آنجا كه از آن به عنوان ستون خيمه دين ياد شده است.

(الصَّلوةُ عَمُودُ الدّينِ) [1]

و مى‌دانيم كه اگر ستونِ خيمه‌اى را بر دارند سقف آن فرو خواهد نشست. و لذا اوّلين چيزى كه در عالم قيامت مورد سؤال قرار مى‌گيرد نماز است. [2] و در اهميّت نماز همين بس كه معيار قبولى و مردودى ساير اعمال است. [3] خلاصه هر چه در مورد اهميّت نماز گفته شود كم است، ولى سؤال اين است كه: چرا خداوند به خصوصِ‌

[1]. ميزان الحكمة، باب 2270، ح 10547.

[2]. همان مدرك، باب 2273، ح 10570.

[3]. همان مدرك، ح 10568.