اميرمؤمنان عليه السلام- كه شرح آن گذشت- كه در اين صورت كراهت هم ندارد.

نتيجه اينكه: اوّلًا حتّى الامكان نبايد قسم خورد، وثانياً: در موارد لزوم، مخصوصاً در مقام قضاوت و رفع اختلاف و خصومت، تنها به نام خدا قسم ياد كنيم، چرا كه قسم به غير نام خدا در مبحث قضاوت ارزشى ندارد، حتّى اگر به مقدّساتى مانند قرآن و پيامبر و امامان باشد. همان‌گونه كه قسمهاى تعهديّه نيز در صورتى آثار فقهى دارد كه به نام خداوند باشد، و گرنه هيچ اثر فقهى بر آن مترتب نمى‌شود.

شايعه پراكنى، بلاى عصر ما:

به تناسب حديثى كه در مورد امام صادق عليه السلام و منصور دوانيقى و شايعه خروج امام، ذكر شد، خوب است به اين گناه بزرگ كه از مشكلات مهمّ اجتماعى امروز ماست، اشاره‌اى داشته باشيم.

يكى از ابزار دشمن در مبارزه با پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و ساير انبيا، شايعه‌پراكنى بود.

آنها به أشكال مختلف از اين حيله ناجوانمردانه بهره مى‌گرفتند. منافقان منتظر بهانه‌اى بودند تا با اين اسلحه ضربه‌اى بر اسلام و مسلمين وارد كنند. به عنوان نمونه، در يكى از جنگهاى صدر اسلام يكى از همسران پيامبر صلى الله عليه و آله از قافله عقب ماند. يكى از اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله كه او را يافته بود به كاروان مسلمانان ملحق كرد. هنگامى كه منافقان همسر پيامبر صلى الله عليه و آله را با آن صحابى تنها ديدند شايعه ارتباط نامشروع آنان را زبان به زبان منتقل كردند. شايعه تمام مدينه را فرا گرفت، و پيامبر صلى الله عليه و آله درباره آن سكوت كرد، و منتظر دستور خداوند بود. تا اينكه «آيات افك» [1] نازل شد، و آنچنان شايعه سازى و شايعه سازان را كوبيد، كه منافقان براى هميشه اين حربه را رها كردند.

در عصر و زمان ما نيز دشمن در جنگ روانى از همين وسيله بهره مى‌گيرد. براى مردم عادى، مقامات بلندپايه سياسى و مذهبى، و حتّى مراجع بزرگوار تقليد شايعه مى‌سازد. مؤمنين بايد مواظب باشند كه نه شايعه بسازند، و نه به شايعه‌سازان كمك‌

[1]. نور، آيه 11 به بعد.