شده اهميّت دارد. هم «اللَّه» از اهميّت بسيار بالايى برخوردار است، و هم «اتمام حجّت».

اتمام حجّت با آمدن پيامبران:

اين مبحث بسيار مهم است؛ زيرا هم در علم «اصول فقه» كاربرد دارد، و هم در مباحث «علم كلام» مورد نياز است، و هم «علم فقه» بى‌نياز از آن نمى‌باشد.

توضيح اينكه: خداوند به دو وسيله با ما اتمام حجّت نموده، و دو نوع پيامبر براى هر انسانى مبعوث كرده است:

1. پيامبر درون؛ كه همان عقل و وجدان ماست. عقلى كه به عنوان يكى از ادلّه چهارگانه مورد استناد فقهاست. عقلى كه تنها دليل قابل استناد در مسائل اعتقادى و كلامى است. آرى خداوند به وسيله عقل و پيامبر درون به انسانها اتمام حجّت مى‌كند.

2. پيامبر برون؛ كه گاه از آن به عقل برون نيز تعبير مى‌شود. طبق آنچه كه مشهور است خداوند 124 هزار پيامبر براى هدايت انسانها در طول تاريخ فرستاده است.

امّا نكته مهم اين است كه بسيارى از تعليمات انبيا با عقل قابل درك است. كه از جمله مى‌توان به مستقلّات عقليّه اشاره كرد. و نمونه‌اى از مستقلّات عقليّه «حُسن احسان و قبح ظلم است» عقل هيچ عاقلى در هيچ زمان و مكانى در زشتى ظلم و ستم به ديگران، و زيبايى احسان و كمك كردن به افراد ديگر شك و ترديد ندارد. حتّى اگر با هيچ پيامبرى ملاقات نداشته، و پيامى از وى به گوشش نرسيده باشد. و بسيارى از واجبات و محرّمات مصداق اين دو عنوان هستند.

غصب، سرقت، قتل نفس بدون دليل، غيبت كردن، آبروى ديگران را ريختن، غش در معاملات، كم فروشى، رشوه‌خوارى، دروغ، خيانت و مانند آن، همه و همه به حكم عقل حرام است، حتّى اگر در تعليمات هيچ پيامبرى تحريم نشده باشد؛ چرا كه اينها همه از مصاديق و شاخه‌هاى ظلم است، يا ظلم بر نفس و يا ظلم به ديگران، كه هر دو به حكم عقل قبيح و زشت است.