فلسفه برچسب كهانت:

از آنجا كه كاهن، همان‌گونه كه گذشت و در مباحث آينده هم خواهد آمد، خبر از آينده مى‌دهد، و پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله نيز آياتى از قرآن را تلاوت مى‌فرمود كه خبر از آينده مى‌داد، لهذا به آن حضرت برچسب كهانت زدند. مثلًا در آيات اوّليّه سوره روم مى‌خوانيم:

« «غُلِبَتِ الرُّومُ* فِى أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُمْ مِّنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ* فِى بِضْعِ سِنِينَ للَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَمِنْ بَعْدُ وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ* بِنَصْرِ اللَّهِ يَنصُرُ مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ»؛ روميان ملغوب شدند (و اين شكست) در سرزمين نزديكى رخ داد؛ امّا آنان پس از (اين) مغلوبيّت بزودى غلبه خواهند كرد ... در چند سال. همه كارها از آن خداست؛ چه قبل و چه بعد (از اين شكست و پيروزى)؛ و در آن روز، مؤمنان (بخاطر پيروزى ديگرى) خوشحال خواهند شد ... به سبب يارى خدا؛ و او هر كس را بخواهد يارى مى‌دهد و او صاحب قدرت و رحيم است».

اين پيشگويى تحقّق يافت، و روميان پس از چند سال بر ايرانيان غلبه كردند. امّا چقدر تفاوت است بين پيشگويى خداوند عالم الغيب و الخفيّات كه از همه چيز حتّى نيّت انسانها اطّلاع دارد، با پيشگويى يك انسان عادى كه بر اساس ظن و گمان و حدس، و به انگيزه دست يافتن به پول پيشگويى مى‌كند؟ تفاوت از زمين تا آسمان است.

سرچشمه‌هاى كهانت:

در مباحث پيشين اشاره‌اى اجمالى به ريشه‌هاى پيشگويى و كهانت داشتيم، امّا در اين بحث به شكل مبسوطتر و منظم‌ترى به آن مى‌پردازيم. كهانت و پيشگويى سه ريشه و سرچشمه دارد:

الف) هوش و ذكاوت كاهن: معمولًا پيشگوها آدمهاى با هوش و زرنگ و تيزبينى هستند، از قرائن و شواهد مى‌توانند آينده افراد را تا حدودى حدس بزنند.