سوگند اوّل: پنج ستاره معروف‌

در اينكه: منظور از «الخنس، الجوار، والكنس» چيست؟ بين مفسّران اختلاف نظر وجود دارد. ولى معروف و مشهور آن است كه كلمات سه گانه فوق، كه اوّلين سوگند را تشكيل مى‌دهند، اشاره به پنج ستاره معروف است:

1. عطارد، 2. زهره، 3. مريخ، 4. مشترى، 5. زحل. (ترتيب مذكور بر اساس نزديكى آن به خورشيد است). اين پنج ستاره تعدادى از اعضاى خانواده منظومه شمسى هستند كه با چشم غير مسلح ديده مى‌شوند. خانواده مذكور چهار عضو ديگر دارد. يكى از آنان كره خاكى ما زمين است، و «اورانوس» و «نپتون» و «پلتون» سه عضو ديگرند كه با چشم عادى ديده نمى‌شوند بلكه بايد چشم مسلّح به تماشاى آنها نشست.

نكته ديگر در مورد ستاره‌ها، اينكه برخى از آنها ثوابت هستند و برخى متحرّك؛ ثوابت به ستاره‌هايى گفته مى‌شود كه فاصله بين آنها همواره يكسان باقى مى‌ماند، امّا فاصله بين ستاره‌هاى متحرك متغيّر است. براى روشن‌تر شدن تفاوت اين دو دسته از ستارگان به مثال زير توجّه كنيد:

پارچه مشكى بزرگى را به طول مثلًا ده متر در نظر بگيريد كه مرواريدهايى در فواصل مشخص و معيّن بر روى پارچه دوخته باشند. هر چندبار پارچه مذكور را از جلوى چشمان ما عبور دهند فاصله مرواريدها يكسان و غير متغيّر است، اينها شبيه ستاره‌اى ثوابت هستند. امّا اگر پنج مرواريد را به روى اين پارچه رها كنيم بدون اينكه دوخته شده باشد، هر زمان كه پارچه را از جلوى چشمانمان بگذرانيم فاصله آن پنج مرواريد متغيّر و متفاوت است. اينها ستاره‌هاى متحرّك هستند. پنج ستاره‌اى كه در منظومه شمسى با چشم غير مسلّح ديده مى‌شوند جزء ثوابت نيستند؛ زيرا فاصله بين آنها متغيّر است.

سؤال: آيا ستاره‌هاى ثوابت حقيقتاً ساكن و بى‌حركت هستند؟

جواب: اين ستاره‌ها نيز حركت دارند، ولى آن قدر از ما دورند كه بر اثر بُعد