را بر لب دارند.

پيام آيات سه گانه طبق تفسير سوم اين است كه عالِم و دانشمند نبايد خاموش و ساكت باشد، بلكه بايد سخنور و گويا باشد، و آنچه را مى‌داند در اختيار مردم نهاده و به هدايت خلق اللَّه بپردازد. بايد از سلاح قلم استفاده كند و پاسخ شبهات شبهه افكنان را داده، و جوانان مسلمان را از گمراهى نجات دهد. به تدريس بپردازد و علومى را كه از گذشتگان فرا گرفته به آيندگان منتقل نمايد. عالم بايد در مقابل كژى‌ها و شرور و آفات معنوى و دينى سكوت اختيار نكند، بلكه با تمام توانش با آن بجنگد و علم و آگاهى خويش را ابراز نمايد.

مقسم له، يا چيزى كه براى آن سوگند ياد شده:

پس از روشن شدن معانى قسم‌هاى سه گانه و بيان تفسيرهاى متفاوت آن، اكنون بايد مقسم له را مورد بررسى قرار دهيم تا روشن شود كه خداوند متعال براى بيان چه مطلب مهمّى به صفوف مختلف فرشتگان و رزمندان و دانشمندان قسم خورده است؟ آيه زير پاسخ اين سؤال را مى‌دهد. توجّه كنيد:

« «إِنَّ إِلَهَكُمْ لَوَاحِدٌ»؛ معبود شما يگانه است». [1] آرى! تمام اين سوگندها و قسم‌ها براى بيان اين حقيقت مهم است كه معبود همه انسانها واحد و يگانه است.

توجّه به نكاتى در شرح و تفسير آيه مذكور لازم است.

الف) تفاوت «اله» و «اللَّه»

«اله» با «اللَّه» تفاوت دارد. اللَّه ذات مقدّسى است كه جامع تمام صفات جمال و جلال است؛ امّا «اله» فقط به معناى معبود است. توضيح اينكه وقتى از زاويه قدرت به خدا مى‌نگريم او را قادر مى‌خوانيم. و هنگامى كه از زاويه علم و آگاهى به حضرتش نظاره مى‌كنيم او را عالم مى‌ناميم. و زمانى كه سخن از رزق و روزى‌اش به ميان مى‌آيد

[1]. صافات، آيه 4.