شقاوت و بدبختى را توسّط آن كشف كرد و آن را بست.

امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد:

«الْفِكْرُ مِرْآةُ الْحَسَناتِ وَ كَفَّارَةُ السَّيِّئاتِ‌

؛ فكر آيينه رسيدن به حسنات و خوبيها، و كفّاره سيّئات است». [1]

بهر حال، اسلام شديداً طرفدار تفكّر و انديشه است، چرا كه گاه با يك لحظه تفكّر مسير زندگى انسان عوض مى‌شود. همانند حرّ بن يزيد رياحى كه تفكّر از او، كه جهنّمى بود، يك بهشتى ساخت.

سوگندهاى پنجگانه و اعمال حج:

در مورد قسمهاى اين سوره نيز تفسيرهاى مختلفى ارائه شده است. از جمله، برخى از مفسّران آن را به مراسم باشكوه زيارت خانه خدا تفسير كرده‌اند.

«وَالْفَجْرِ»؛ قسم به فجر صبحگاهان، هنگام درخشيدن اوّلين سپيدى كه دل سياهى شب را مى‌شكافد. منظور از فجر صبحگاهان، فجر صبح روز عيد قربان است، چرا كه در آن هنگام غوغاى عجيبى در مراسم حج برپاست، جمعيّت حاضر در مشعرالحرام، كه منتظر طلوع فجر هستند، و همه در حال راز و نياز با خداى خويش هستند، پس‌از طلوع فجر اندكى در مشعر وقوف كرده، سپس گروه گروه به سمت منى‌ حركت مى‌كنند؛ همچون سيلى خروشان و چشمه‌اى جوشان. مى‌روند تا در منى‌ رمى جمرات، و سپس قربانى، و پس از آن تقصير كنند. آرى! قسم به طلوع فجر صبح روز عيد قربان كه آن صحنه‌هاى پرشكوه و بيادماندنى در آن خلق مى‌شود.

«وَلَيَالٍ عَشْرٍ»؛ و سوگند به شبهاى دهگانه كه از اوّلين شب ذى‌الحجّه آغاز و به شب عيد قربان ختم مى‌شود. در اين ده شب جنب و جوش عجيبى در بين حجّاج به چشم مى‌خورد. عدّه‌اى كه تازه به مكّه رسيده‌اند، مشغول اعمال عمره مفرده هستند.

عدّه زيادى كه فارغ از اعمال عمره شده‌اند، به طوافهاى مستحبّى مى‌پردازند. و عدّه‌اى نيز آماده رفتن به صحراى عرفات مى‌شوند.

[1]. ميزان الحمكمة، ج 8، باب 3252، ح 16210.