مى‌رود و انسانها به چندين قرن پيش بازگشت مى‌كنند؟

اين ارتجاع و عقب گرد باوركردنى است؟

و يا بعكس، نه تنها مى‌ماند، بلكه با سرعت تكامل مى‌يابد، تكاملى كه توأم با پيشگيرى از جنبه منفى زندگى ماشينى و خطرات ناشى از آن خواهد بود؟ و به تعبير ديگر، ماشينيزم هم‌ «تكامل» مى‌يابد و هم‌ «تصفيه» مى‌شود!

براى يافتن پاسخ اين سؤالها هم از منابع حديث مى‌توان كمك گرفت و هم از دلائل عقلى چرا كه به هر دو ارتباط و پيوند دارد.

عقل مى‌گويد:

بازگشت به عقب نه ممكن است و نه منطقى، و اين بر خلاف سنّت آفرينش و اصل تكامل در زندگى انسانها است؛ بنابراين، هيچ دليلى وجود ندارد كه با جهش جامعه انسانى به سوى حقّ و عدالت، ترقّى و پيشرفت جامعه متوقّف گردد، و يا عقب‌نشينى كند، عقب گرد و گذشته‌گرائى با چنان پيشرفت و جهشى متناسب نيست.

بنابراين، قيام يك مصلح بزرگ براى استقرار عدل و آزادى در سراسر جهان هيچ‌گاه سبب نمى‌شود كه جنبش صنعتى و ماشينى در شكل سالم و مفيدش بر چيده يا متوقّف شود.

صنايع كنونى نه تنها بسيارى از گره‌ها را از زندگى انسانها گشوده‌اند، بلكه همانگونه كه در بحثهاى گذشته گفتيم يكى از پايه‌هاى استقرار حكومت واحد جهانى، نزديكى و بهم پيوستگى دنيا از نظر