را نفريبد» «لا يَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ الَّذينَ كَفَرُوا فِي الْبِلادِ».
گرچه مخاطب در آيه شخص پيامبر است ولى روشن است منظور عموم مسلمانان مىباشند.
***
در آيه بعد مىفرمايد: «اين پيروزىها و درآمدهاى مادى بى قيد و شرط، پيروزىهاى زودگذر و اندكاند» «مَتاعٌ قَليلٌ».
سپس اضافه مىكند: به دنبال اين پيروزىها، عواقب شوم و مسئوليتهاى آن، دامان آنها را خواهد گرفت و جايگاهشان دوزخ است چه جايگاه بد و آرامگاه نامناسبى» «ثُمَّ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمِهادُ».
آيه فوق در حقيقت اشاره به دو نكته مىكند:
نخست، اين كه بسيارى از پيروزىهاى طغيانگران و ستمكاران ابعاد محدودى دارد، همان طور كه محروميتها و ناراحتىهاى بسيارى از افراد باايمان نيز، محدود است، نمونه زنده اين موضوع را در وضع مسلمانان آغاز اسلام و دشمنان آنها مىتوانيم مشاهده كنيم، حكومت اسلام چون در آن زمان به شكل نهالى نوخاسته بود، و از طرف دشمنان نيرومندى كه همچون طوفان بر او مىتاختند تهديد مىشد، بسيار پر و بال بسته بود، به خصوص اين كه مهاجرت مسلمانان «مكّه» آنها را كه در اقليت بودند، به كلى از هستى ساقط كرده بود، و اين وضع، مخصوص آنها نبود، بلكه تمام طرفداران يك انقلاب بنيادى و روحانى در يك جامعه فاسد، يك دوران محروميت شديد در پيش خواهند داشت.
ولى مىدانيم اين وضع زياد طولانى نشد، حكومت اسلام ريشههاى محكمى پيدا كرد و شاخههاى آن نيرومند و قوى شد، سيل ثروت به كشور اسلام