مىباشد، اما بعضى از اين تعبير، چنين استفاده كردهاند كه، تحصيل روزى بعد از نماز جمعه، مطلوبيت و بركتى دارد، و در حديثى آمده است كه، پيامبر بعد از نماز جمعه سرى به بازار مىزد.
جمله «وَ اذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيراً» اشاره به ياد خدا است، در برابر آن همه نعمتهائى كه به انسان ارزانى داشته.
و بعضى «ذكر» را در اينجا به معنى «فكر» تفسير كردهاند، آنچنان كه در حديث آمده: تَفَكُّرُ ساعَةٍ خَيْرٌ مِنْ عِبادَةِ سَنَةٍ: «يك ساعت انديشيدن از يك سال عبادت بهتر است». «1»
بعضى نيز، آن را به مسأله توجه به خدا در بازارها، به هنگام معاملات و عدم انحراف از اصول حق و عدالت تفسير كردهاند.
ولى، روشن است آيه، مفهوم گستردهاى دارد كه، همه اينها را در بر مىگيرد، اين نيز مسلّم است كه، روح «ذكر»، «فكر» است، و ذكر بىفكر لقلقه زبانى بيش نيست، و آنچه مايه فلاح و رستگارى است، همان ذكر آميخته با تفكر در جميع حالات است.
اصولًا، ادامه «ذكر» سبب مىشود كه، ياد خدا در اعماق جان انسان رسوخ كند و ريشههاى غفلت و بىخبرى را كه عامل اصلى هرگونه گناه است، بسوزاند، و انسان را در مسير فلاح و رستگارى قرار دهد و حقيقت «لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» حاصل گردد.
***
در آخرين آيه مورد بحث، كسانى كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله را به هنگام نماز جمعه رها كردند و براى خريد از قافله تازه وارد به بازار شتافتند، شديداً مورد ملامت