روشن است: ضمير در «لَهُم» به «عباد» بر مىگردد، كه در آيات قبل آمده است، و منظور از «عباد» در اينجا تمام بندگانى است كه در مسائل مربوط به مبدأ و معاد، گرفتار انحراف يا اشتباهند، و قرآن وضع آنها را مايه حسرت و تأسف مىشمرد.
تعبير به «آيَةٌ» به صورت «نكره» اشاره به عظمت و اهميت و وضوح اين نشانه توحيدى است.
جمله «فَمِنْهُ يَأْكُلُونَ» از يكسو، اشاره به اين است كه: انسان از بخشى از دانههاى گياهى تغذيه مىكند، و بعضى ديگر، براى انسان قابل تغذيه نيست، ولى، فوائد ديگرى دارد، مانند تغذيه حيوانات، ساختن مواد رنگى، داروئى، و امور ديگرى كه در زندگى انسان، كاملًا مورد استفاده است.
و از سوى ديگر، با مقدم داشتن «مِنْهُ» بر «يَأْكُلُون» كه معمولًا براى حصر مىآيد، اين نكته را بيان مىكند كه: بيشترين (و نيز بهترين) تغذيه انسان، از مواد گياهى است آن چنان كه گوئى تمام غذاى انسان را تشكيل مىدهد!
*** آيه بعد، توضيح و تشريحى بر آيه قبل است، و چگونگى حيات زمينهاى مرده را بيان مىكند، مىفرمايد: «ما در زمين باغهائى از نخلها و انگورها قرار داديم و چشمههائى از آن بيرون فرستاديم» «وَ جَعَلْنا فِيها جَنَّاتٍ مِنْ نَخِيلٍ وَ أَعْنابٍ وَ فَجَّرْنا فِيها مِنَ الْعُيُونِ».
در آيه گذشته، سخن از دانههاى غذائى در ميان بود، اما در اينجا از ميوههاى نيروبخش، و مغذّى سخن مىگويد كه، دو نمونه بارز و كامل آنها «خرما» و «انگور» است، كه هر يك غذائى كامل محسوب مىشود.
چنان كه در گذشته، نيز مشروحاً گفتهايم: مطالعات دانشمندان نشان