يُخالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ ...» چنين استفاده كردهاند كه: اوامر پيامبر صلى الله عليه و آله دلالت بر وجوب دارد ولى اين استدلال اشكالاتى دارد كه در علم اصول به آن اشاره شده است.
***
آخرين آيه مورد بحث، كه «آخرين آيه سوره نور» است اشاره لطيف و پر معنائى است به مسألهء مبدأ و معاد كه انگيزه انجام همه فرمانهاى الهى است و در واقع ضامن (اجراى همه اوامر و نواهى مىباشد، از جمله اوامر و نواهى مهمى كه در سر تا سر اين سوره آمده است)، مىفرمايد:
«آگاه باشيد كه براى خدا است آنچه كه در آسمانها و زمين است» «أَلا إِنَّ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ الأَرْضِ».
خدائى كه علم و دانش او همه جهان را در بر مىگيرد، و «مىداند آنچه را شما بر آن هستيد» (روش شما، اعمال شما، عقيده و نيت شما، همه براى او آشكار است) «قَدْ يَعْلَمُ ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ».
و تمام اين امور، بر صفحه علم او ثبت است «و آن روز كه انسانها به سوى او باز مىگردند آنها را از اعمالى كه انجام دادند آگاه مىسازد» و نتيجه آن را هر چه باشد به آنها مىدهد «وَ يَوْمَ يُرْجَعُونَ إِلَيْهِ فَيُنَبِّئُهُمْ بِما عَمِلُوا».
«و خدا به هر چيز عالم و آگاه است» «وَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ».
قابل توجه اين كه: در اين آيه سه بار بر روى علم خدا نسبت به اعمال انسانها تكيه شده است و اين، به خاطر آن است: هنگامى كه انسان احساس كند، كسى به طور دائم مراقب او است، و ذرهاى از پنهان و آشكارش بر او مخفى نمىماند اين اعتقاد و باور اثر تربيتى فوق العاده روى او مىگذارد و ضامن كنترل انسان در برابر انحرافات و گناهان است.
***