كلمه تعزير واژه‌اى است كه داراى هيچ يك از حقيقت‌هاى سه‌گانه فوق نيست، زيرا در كلمات فقهاء- كه خواهد آمد- در همان معناى لغوى- كه شرح آن گذشت- استعمال شده است.

پس از روشن شدن اين مطلب، توجّه شما را به ديدگاه ده تن از فقهاى بزرگ اسلام در تفسير تعزير جلب مى‌كنيم:

1- مرحوم شيخ طوسى‌

[1]، كه از استوانه‌هاى فقهاى شيعه به شمار مى‌رود، مى‌فرمايد:

«و كل من اتى معصية لا يجب بها الحد فانه يعزر، مثل ان سرق نصابا من غير حرز، او اقل من نصاب من حرز، او وطئ اجنبية فيما دون الفرج، او قبّلها، او شتم انسانا، او ضربه، فان الامام يعزره ... و يكون التعزير بما دون الحد [2]؛

هر كس مرتكب گناهى شود كه حدّ شرعى ندارد تعزير مى‌گردد؛ مثل اين كه سارقى مالى را كه به حدّ نصاب مى‌رسد از خارج حرز سرقت كند. يا مال كمتر از نصاب را از داخل حرز بدزدد. يا مرد و زن بيگانه‌اى برهنه در رختخوابى بخوابند هر چند آميزش نكنند. يا او را ببوسد. يا كسى انسانى را فحش دهد. در تمام اين موارد حاكم شرع مجرم را تعزير مى‌كند ... البتّه تعزير كمتر از حدّ شرعى است.»

[1]. شيخ ابو جعفر محمد بن الحسن بن على الطوسى، در ماه مبارك رمضان سال 385 ه- ق در طوس خراسان به دنيا آمد، و در سن 33 سالگى به بغداد كوچ كرد، و در آنجا درخشيد.

كتابهاى فراوانى در علوم مختلف به رشته تحرير درآورد، كه «المبسوط» از مهمترين آنهاست. اين فقيه بزرگ پس از عمرى خدمت به مكتب اهل البيت عليهم السّلام در سال 460 ه- ق رحلت كرد.

[2]. المبسوط فى فقه الاماميّة، جلد 8، صفحه 69.