نكته چرا استدلال به شورا و بيعت‌

مى‌دانيم در مسأله امامت و خلافت بعد از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله دو نظر در ميان مسلمانان هست؛ مطابق عقيده شيعه، امامت و خلافت با نص است؛ يعنى به وسيله خداوند از طريق پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله، امام عليه السلام و خليفه بعد از او تعيين شده است. آياتى از قرآن نيز اين نظر را تأييد مى‌كند و احاديثى همچون حديث غدير، منزلت و حديث ثقلين نيز گواه بر آن است. اضافه بر اين شيعيان دليل عقلى نيز بر اين مسأله اقامه مى‌كنند كه اينجا جاى شرح آنها نيست. [1]

ولى اهل تسنن طرفدار شورى هستند و معتقدند پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله تعيين خليفه بعد از خود را به امّت واگذار كرده و آنها بر طبق شوراى مهاجرين و انصار و بيعت مردم تعيين شده‌اند. ابو بكر در سقيفه بنى ساعده، با حضور جمع قليلى از مهاجرين و انصار انتخاب شد و عمر با نص ابوبكر، و عثمان با چهار رأى از آراى شوراى شش نفرى عمر انتخاب شد و امير مؤمنان نيز با بيعت گسترده مهاجرين و انصار و توده‌هاى مردم.

طرفداران شورى هنگامى كه به خطبه شقشقيه مى‌رسند كه خلافت خلفاى سه‌گانه نخستين را زير سؤال مى‌برد، گاه به سند آن اشكال مى‌كنند و گاه به دلالت آن؛ اما هنگامى كه به نامه ششم (نامه مورد بحث) مى‌رسند با آغوش باز از آن استقبال كرده و آنرا دليل بر حقانيّت مذهب خود مى‌شمرند درحالى كه هم اين نامه از على عليه السلام است و هم آن خطبه.

نكته مهم اينجاست كه هميشه بايد مخاطبين را در نظر گرفت؛ زيرا اعتقادات مخاطب در نحوه بيان مسائل تأثير دارد. در خطبه شقشقيه مخاطب، عموم مردمند ولى در اين نامه مخاطب، معاويه است.

[1]. براى اطلاع بيشتر از اين ادله قرآنى و روايى و عقلى مى‌توانيد به پيام قرآن، جلد 9 مراجعه فرماييد.