به اماته و ميراندن او؛ دستور نخستين ناظر به جنبه‌هاى مثبت عقل و روح و دستور دوم ناظر به جنبه‌هاى منفى و اسير بودن عقل در چنگال شهوات است. در واقع قلب و روح انسان به باغى مى‌ماند كه درختان بارور و بوته‌هايى از گل‌هاى رنگارنگ دارد و در عين حال علف هرزه‌هاى فراوانى در لابه‌لاى آن درختان به چشم مى‌خورد. احياى اين باغ به پرورش دادن آن درختان و بوته‌هاى گل است و ميراندن آن به حذف و نابودى علف هرزه‌هاى مزاحم است.

بعد از آنكه قلب با موعظه زنده شد و عوامل مزاحم با زهد حذف گرديد، نوبت به تقويت آن مى‌رسد امام عليه السلام در جمله «وَ قَوِّهِ بِالْيَقِينِ‌» به تقويت آن به يقين سخن مى‌گويد، يقينى كه از مطالعه اسرار آفرينش و يا عبادت و بندگى خدا حاصل مى‌شود و به دنبال تقويت، به نورانى كردن دل مى‌پردازد و در جمله‌ «وَ نَوِّرْهُ بِالْحِكْمَةِ» طريق نورانى ساختن آن را كه فزونى علم و دانش است نشان مى‌دهد.

از آنجا كه روح آدمى ممكن است سركشى كند، راه مهار كردن آن را در پنجمين و ششمين جمله‌ها «وَ ذَلِّلْهُ بِذِكْرِ الْمَوْتِ وَ قَرِّرْهُ بِالْفَنَاءِ» نشان مى‌دهد، زيرا ياد مرگ و اقرار به فنا، هر انسان سركش و چموشى را وادار به تسليم مى‌كند.

بسيار ديده‌ايم هنگامى كه عزيزى در يك حادثه ناگهانى از دنيا مى‌رود و افراد زيادى از نيكان و بدان در تشييع و مجالس يادبود او شركت مى‌كنند، آثار تذلل و تسليم در همه چهره‌ها نمايان است. ممكن است اين تأثير موقتى باشد؛ ولى به هر حال نشان مى‌دهد كه ذكر موت و اقرار به فنا اگر ادامه يابد، همواره در مهار كردن نفس سركش و شهوات نقش اصلى را خواهد داشت.

به دنبال اين شش دستور و در تكميل جمله‌هاى پنجم و ششم، امام عليه السلام چند دستور ديگر مى‌دهد مى‌فرمايد: «با نشان دادن فجايع دنيا، قلب را بينا كن و از