آن گاه براى تأكيد بيشتر مى‌افزايد: «اى انسان (غافل و بى‌خبر) چرا بر سر جاى خود نمى‌نشينى و از كوتاهى و ناتوانى خويش آگاه نيستى و چرا به آنجا كه مقدّرات براى عقب راندن تو تعيين كرده باز نمى‌گردى؟ تو را با غلبه مغلوب و پيروزى پيروزمند (در پيدايش و پيشرفت اسلام و بعد از رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله) چكار»؛ (أَ لَا تَرْبَعُ‌ [1] أَيُّهَا الْإِنْسَانُ عَلَى‌ ظَلْعِكَ‌ [2] وَ تَعْرِفُ قُصُورَ ذَرْعِكَ‌ [3] وَتَتَأَخَّرُ حَيْثُ أَخَّرَكَ الْقَدَرُ فَمَا عَلَيْكَ غَلَبَةُ الْمَغْلُوبِ، وَ لَا ظَفَرُ الظَّافِرِ!).

امام عليه السلام در اين سه جمله، نخست به او هشدار مى‌دهد كه بر سر جاى خود بنشيند و پا را از گليم خويش درازتر نكند.

در جمله دوم به او دستور خودشناسى مى‌دهد كه تو بايد بدانى مرد اين ميدان نيستى و از آن ناتوان‌ترى كه بخواهى زمام حكومت بخشى از كشور اسلامى را به دست بگيرى و يا بخواهى براى تشخيص مهاجران و انصار و ترتيب درجات آنها به داورى بنشينى، پس چه بهتر كه در همان مرتبه‌اى كه مقدّرات براى تو رقم زده جاى گيرى و از آن تجاوز نكنى و در «صف النعال» بنشينى.

در جمله سوم مى‌فرمايد: درست است كه مهاجران و انصار در مبارزه با شرك و بت پرستى غالب شدند و بت‌پرستان و دشمنان اسلام مغلوب گشتند؛ ولى اين مربوط به پيامبر و صحابه اوست تو را چكار كه در اين باره سخن مى‌گويى و از پيروزى مسلمين و شكست كفار به عنوان يكى از افتخارات خود بحث مى‌كنى.

جمله «فَمَا عَلَيْكَ‌ ...» كه با فاى تفريع شروع شده، اشاره به اين نكته است كه تو فردى عقب مانده از اسلامى كه در آخرين لحظات پيروزى اسلام با پدرت‌

[1]. «تربع» از ريشه «ربع» بر وزن «رفع» به معناى توقف و انتظار است و جمله «أ لا تربع» يعنى چرا توقف نمى‌كنى و دست بر نمى‌دارى.

[2]. «ظلع» به معناى لنگيدن و لنگ لنگان راه رفتن است و جمله «اربع على ظلعك» در ميان عرب ضرب المثلى است و درباره كسى گفته مى‌شود كه توانايى انجام چيزى را ندارد و با تلاش بيهوده به سراغ آن مى‌رود و به او گفته مى‌شود: آرام بگير.

[3]. «ذرع» به معناى گشودن دست و فاصله دو دست است و «قصور ذرع» كنايه از ضعف و ناتوانى ست.