از كتاب تمام نهج‌البلاغه كه همه نامه را ذكر كرده استفاده مى‌شود كه امام عليه السلام بعد از ذكر شرايط بسيار سخت و دردناك دوزخ به بخشى از نعمت‌هاى بهشتى و رحمت گسترده الهى اشاره مى‌كند كه مرحوم سيد رضى به عنوان تلخيص از ذكر آن خوددارى كرده است.

بر اين اساس، امام عليه السلام در ادامه اين نامه بعد از ذكر عذاب بسيار خوفناك دوزخ و مواهب بسيار اميدوار كننده بهشت، به بيان يك اصل مهم اسلامى؛ يعنى لزوم جمع ميان خوف و رجاء است پرداخته و مى‌فرمايد: «اگر مى‌توانيد خوفتان از خداوند شديد باشد و در عين حال (بسيار) به خدا حسن ظن داشته باشيد (چنين كنيد و) ميان اين دو جمع نماييد، زيرا حسن ظن بنده (خاص خدا) به پروردگار خويش به اندازه خوفش از اوست و آنها كه بيش از همه به خدا حسن ظن دارند كسانى هستند كه بيش از همه از (عذاب او) ترسانند (و ميان خوف و رجاى آنها تعادل كامل برقرار است)»؛ (وَ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ يَشْتَدَّ خَوْفُكُمْ مِنَ اللَّهِ، وَ أَنْ يَحْسُنَ ظَنُّكُمْ بِهِ، فَاجْمَعُوا بَيْنَهُمَا، فَإِنَّ الْعَبْدَ إِنَّمَا يَكُونُ حُسْنُ ظَنِّهِ بِرَبِّهِ عَلَى‌ قَدْرِ خَوْفِهِ مِنْ رَبِّهِ، وَ إِنَّ أَحْسَنَ النَّاسِ ظَنّاً بِاللَّهِ أَشَدُّهُمْ خَوْفاً للَّهِ).

در اينجا امام عليه السلام به مسأله مهم خوف و رجا اشاره فرموده و آنها را در حد توازن و تعادل براى مؤمنان لازم مى‌شمارد، همان گونه كه شرح آن را در بحث نكات خواهيم داد و اين به آن جهت است كه مخاطبان با شنيدن عذاب‌هاى شديد دوزخ كه در كلام امام عليه السلام آمده از رحمت خدا مأيوس نشوند و با شنيدن نعمت‌هاى بى‌پايان بهشت، خود را ايمن از عذاب او نبينند.

نكته تعادل دو بال خوف و رجا

رجا در واقع عامل حركت به سوى سعادت و به منزله موتور محرّك‌