نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 9 صفحه : 303
در دستور دوم مىفرمايد: نه تنها نبايد آنها را بترسانى، بلكه نبايد از حضور
تو ناخشنود باشند تو را مأمور از طرف اميرى بخشنده و مهربان، جواد و كريم بدانند و
حضورت را گرامى دارند.
در جمله سوم پيش از آنكه بفرمايد حق خدا را به طور كامل بگير، مىفرمايد:
بيش از حق خداوند از آنها نگير و اين تأكيد بر نهايت تقوا و پرهيز از گرفتن
بىدليل اموال مردم است.
آن گاه امام عليه السلام بعد از اين دستور كلى وارد جزئيات مىشود و تمام مسير
گردآورى كنندگان زكات و كيفيت برخورد آنها را با مردمى كه حقوق الهى در اموالشان
است به طرز جالبى شرح مىدهد و مىفرمايد: «و هنگامى كه وارد آبادى قبيله شدى در
كنار سرچشمه يا چاه آب فرود آى بى آنكه داخل خانههاى آنها شوى»؛ (فَإِذَا قَدِمْتَ عَلَى الْحَيِ [1] فَانْزِلْ بِمَائِهِمْ مِنْ غَيْرِ أَنْ
تُخَالِطَ أَبْيَاتَهُمْ).
اشاره به اينكه نبايد خود را بر مردم تحميل كنى، چرا كه ممكن است وضع مساعدى
نداشته باشند كه از ميهمان پذيرايى كنند درحالى كه طبيعت آنها پذيرايى از ميهمان
است و يا اينكه نخواهند از نزديك از وضع مالى آنها با خبر شوى و يا اينكه اگر وارد
بر شخصى شوى ديگران ناراحت شوند كه چرا نماينده امام عليه السلام به نزد آنها
نيامده و يا صاحب خانه توقع امتيازى داشته باشد. بر اساس اين جهات امام عليه
السلام دستور مىدهد در كنار چشمه يا چاه آب وارد شود و انتخاب چشمه يا چاه آب
براى اين است كه عبور همه به آنجا مىافتد و در واقع مركزى است كه براى همه آشناست
و ظاهراً مأمور جمعآورى صدقه به تنهايى اين راه را طى نمىكرد بلكه نفراتى را به
عنوان كمك با خود مىبرد و خيمه و خرگاهى به همراه داشتند كه آن را در كنار چشمه
يا چاه آب برپا مىكردند و در آنجا ساكن مىشدند.
[1]. «حىّ» گاه به معناى موجود زنده
مىآيد و گاه به معناى قبيله چرا كه مجموع قبيله به منزله انسان واحد زندهاى
شمرده مىشود و در استعمالات امروز به معناى منطقه مسكونى نيز بكار مىرود.
نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 9 صفحه : 303