شرح و تفسير حقيقت ماجراى قتل عثمان‌

امام عليه السلام در آغاز اين نامه مطابق آنچه معمول آن زمان بوده نويسنده نامه و مخاطبان آن را معرفى مى‌كند و مى‌فرمايد:

«اين نامه‌اى است كه از بنده خدا على امير مؤمنان به سوى اهل كوفه گروه ياران شرافتنمد و بلندپايگان عرب نگاشته شده است»؛ (مِنْ عَبْدِاللَّهِ عَلِيٍّ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ إِلَى‌ أَهْلِ الْكُوفَةِ، جَبْهَةِ [1] الْأَنْصَارِ وَسَنَامِ الْعَرَبِ).

روشن است كه مراد از انصار در اينجا، انصار پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله در مدينه كه معمولًا در مقابل مهاجران قرار داده مى‌شوند نيست چون در كوفه جبهه انصارى نبود بلكه انصار در اينجا به معناى ياران امام عليه السلام است و تعبير به «جبهه» اشاره به شرافتمندى آنهاست چرا كه پيشانى از شريف‌ترين اعضاى انسان است.

«سنام» گر چه در اصل به معناى كوهان شتر است ولى سپس بر چيز برجسته و هر شخص بلندپايه اطلاق شده است.

آن گاه امام عليه السلام چنين مى‌فرمايد: «اما بعد (پس از حمد و ثناى الهى) من از جريان كار عثمان شما را آگاه مى‌سازم، آنچنان كه شنيدنش همچون ديدنش باشد»؛ (أَمَّا بَعْدُ، فَإِنِّي أُخْبِرُكُمْ عَنْ أَمْرِ عُثْمَانَ حَتَّى‌ يَكُونَ سَمْعُهُ كَعِيَانِهِ).

چرا امام عليه السلام در اين نامه قبل از هر چيز به سراغ ريشه‌هاى حادثه قتل عثمان مى‌رود؟ براى اينكه اين نامه در آستانه جنگ جمل براى مردم كوفه نوشته شد و مى‌دانيم بهانه شورشيان جمل (طلحه، زبير، عايشه و پيروانشان) مسأله خون‌خواهى عثمان بود و هر گاه امام عليه السلام اين مسأله را كاملا روشن مى‌ساخت، مردم كوفه با درايت بيشترى به امام عليه السلام مى‌پيوستند.

[1]. «جبهة» در اصل به معناى پيشانى است و از آنجا كه پيشانى عضو شريف و آشكار بدن است به جمعيّت نيرومندى كه اقدام براى جلب خير يا دفع شر كنند و همچنين به رييس يك جمعيّت نيز اطلاق شده است.