سوم تعبير به «تأليف» كه به معناى الفت دادن و جمع كردن توأم با انس و انسجام است كه در مورد خصوص ذوى الارحام (خويشاوندان) ذكر شده، زيرا در عصر جاهليّت بسيار مى‌شد كه پدر و فرزند با برادر بر سر منافع جزئى باهم مى‌جنگيدند. پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله در سايه ايمان به مبانى اسلام آنها را به‌هم الفت داد.

نتيجه اينكه اين الفاظ سه‌گانه مى‌تواند تأكيد بر يكديگر باشد و ممكن است هر يك ناظر به نوعى اختلاف در جامعه باشد.

اين احتمال نيز وجود دارد كه تعبير به «تأليف شمل» مربوط به اختلافات خانوادگى و خويشاوندى و «رتق» اشاره به برطرف شدن اختلافات قبيلگى و «لم» اشاره به رفع اختلافات از همه جامعه و وحدت صفوف آنها باشد. به‌هر حال هيچ‌كس باور نمى‌كرد كه اين‌جامعه كوچك عصر جاهلى با آن همه اختلافات عجيب و وحشتناك روزى مبدّل به جامعه بزرگ واحدى گردد كه وحدت آنها پشت دشمنان را بلرزاند و در واقع يك معجزه الهى بود، همان‌گونه كه قرآن مى‌فرمايد: « «هُوَ الَّذِي أَيَّدَكَ بِنَصْرِهِ وَ بِالْمُؤْمِنِينَ وَ أَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً ما أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَ لكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ» او همان كسى است كه تو را با يارى خود و مؤمنان تقويت كرد و دلهاى آنها را به‌هم الفت داد. اگر تمام آنچه را روى زمين است صرف مى‌كردى كه ميان دلهاى آنان الفت دهى، نمى‌توانستى؛ ولى خداوند درميان آنها الفت ايجاد كرد». [1]

(1). انفال، آيه 62- 63.