2. مساوات مسلمانان در بيت المال‌

بى‌شك بيت المال منابع مختلفى دارد؛ يكى از منابع آن زكات است و مى‌دانيم در تقسيم زكات مساوات شرط نيست، بلكه زكات براساس نياز داده مى‌شود و نيز ضرورتى ندارد كه با حضور نيازمندى منتظر نيازمند ديگرى بنشينيم بلكه مى‌توانيم به قدر كافى به نيازمند حاضر بدهيم.

ديگر از منابع بيت المال خمس است كه در صدر اوّل غالبا از غنائم جنگى گرفته مى‌شد. خمس در اختيار حاكم اسلامى قرار مى‌گيرد تا طبق برنامه ويژه‌اى كه در فقه اسلامى و روايات آمده است به نيازمندان برسد، در آن نيز مساوات شرط نيست.

سوم خود غنائم جنگى است كه به طور مساوى در ميان جنگجويان تقسيم مى‌شود؛ ولى لشكر پياده يك سهم مى‌برد و لشكر سواره دو سهم، زيرا در آن زمان تهيّه مركب براى سواره نظام به هزينه خود آنها بود البتّه گاهى پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله از ياران خود اجازه مى‌گرفت و بخشى از غنائم را به فرد يا افراد خاصى براى جلب آنها به اسلام صلّى اللّه عليه و اله و سلّم مى‌داد.

منابع چهارم و پنجم و ششم عبارتند از درآمد خيريه‌ها، و خمس غير غنائم و انفال كه در آن نيز مساوات در مقام تقسيم شرط نبوده و اينجا جاى شرح آن نيست.

منبع هفتم بيت المال كه در آن زمان از همه مهم‌تر بوده و قسمت عمده اموال بيت المال از اين طريق حاصل مى‌شده درآمد اراضى خراجيه است؛ يعنى مال الاجاره‌ها يا خراجى كه از زمينهاى فتح شده به خزانه دولت اسلام ريخته مى‌شد، زيرا اين زمينها ملك عموم مسلمين بود. نه تنها نسل موجود، بلكه نسلا در نسل و طبعا درآمد آن تعلق به همه داشت. درست شبيه يك ملك مشاع كه همه در آن مساوى‌اند، بديهى است حكومت اسلامى حق نداشت در تقسيم اين درآمد