از ميان حقوقى كه خداوند واجب ساخته، بزرگترين آنها حق والى و زمامدار بر رعيت و حق رعيت بر والى است. فريضه‌اى است كه خداوند سبحان آن را بر هركدام در مقابل ديگرى مقرّر فرموده و آن را سبب نظام الفت و پيوستگى آنان به يكديگر و موجب عزّت و قدرت دين آنها قرار داده است، بنابراين رعيت هرگز اصلاح نمى‌شود مگر به اصلاح زمامداران و زمامداران اصلاح نمى‌گردند جز از طريق قرار گرفتن رعيت در مسير صحيح و مستقيم. هرگاه رعيت حق والى را ادا كند و والى حق رعيت را بپردازد، حق درميان آنها قوى و نيرومند خواهد شد، مسيرهاى دين خالى از انحراف مى‌گردد، نشانه‌هاى عدالت استوار مى‌شود و سنّتها در مجراى صحيح خويش به كار مى‌افتد و به اين ترتيب زمان رو به صلاح مى‌رود و مردم به بقاى دولت اميدوار و دشمنان مأيوس خواهند شد و اگر رعيت بر والى خويش بشورد و چيره گردد، يا والى نسبت به رعايا اجحاف كند (نظام جامعه به‌هم مى‌ريزد و) در آن زمان اختلاف كلمه پيدا مى‌شود، نشانه‌هاى ظلم و ستم آشكار مى‌گردد، فريبكارى و بدعت در دين فزونى مى‌يابد و جادّه‌هاى روشن سنّتها و آداب دينى متروك خواهد شد. در نتيجه بر طبق هوا و هوس عمل مى‌شود، احكام الهى تعطيل مى‌گردد و بيماريهاى اخلاقى فزونى مى‌يابد، در چنين حكومتى مردم از حقوق مهمى كه تعطيل شده وحشت نمى‌كنند و نه از باطلهاى عظيمى كه رواج يافته، در نتيجه نيكان خوار و ذليل مى‌شوند و اشرار عزيز و محترم، و (به دنبال آن) مجازاتهاى الهى بر بندگان عظيم خواهد بود.

شرح و تفسير مهم‌ترين حق، حق والى و رعيت است‌

امام عليه السّلام در بخش گذشته به حق خدا بر مردم اشاره فرمود و در اين بخش از