نكته نياز به راهنما در پيمودن مقامات معنوى‌

در اين خطبه شريفه اشاراتى به اين نكته بود كه خوشا به حال كسانى كه از هدايت كننده‌اى پيروى مى‌كنند و با بينايى كسى كه آنها را بينا مى‌سازد به راه خويش ادامه مى‌دهند و از آن كسى كه آنها را هدايت به راه راست مى‌كند اطاعت مى‌نمايند.

اين جمله‌ها و مشابه آن‌كه در بعضى ديگر از خطب نهج البلاغه آمده است اين سؤال را مطرح مى‌كند كه آيا پيمودن مقامات معنوى كه از آن به سير و سلوك الى اللّه تعبير مى‌شود نياز به استاد خاصى دارد كه اين راه را پيموده باشد و از آفات و خطرات آن آگاه باشد و تازه‌كاران و نوسفران را دستگيرى كند و به سر منزل مقصود برساند؟

به بيان ديگر آيا اصول كلّى هدايت كه در كتاب و سنّت آمده براى پيمودن اين راه كافى است يا رهروان اين راه هريك به تناسب استعداد و روحيه خود نياز به استادى دارند كه در تشخيص جزئيات به آنها كمك كند؟ و همان‌گونه كه دستورات كلّى پزشكى براى درمان همه بيماران كافى نيست، بلكه هر بيمار نياز به معاينه و تشخيص بيمارى و سپس روش درمان خاص خود را دارد، در پيمودن مقامات معنوى نيز همين‌گونه است؟

بتّه لحن آيات و روايات اسلامى اين است كه همه مؤمنان با انجام دستوراتى كه در كتاب و سنّت وارد شده و پاى‌بندى به احكام الهى و در نظر گرفتن دقايقى كه در اين دو منبع بزرگ است مى‌توانند به قلّه رفيع ايمان برسند و راه قرب الى اللّه را بپيمايند. در حالات صحابه پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و اصحاب ائمّه معصومين نيز كمتر اثرى از انتخاب استادهاى خصوصى مى‌يابيم حتّى رواياتى كه در پاسخ سؤال بعضى از افراد وارد شده براى عموم مؤمنان اثربخش است.