جدا مى‌سازد.

نعمت ديگر معاش است؛ يعنى انواع روزيهايى كه انسان در زندگى به آن محتاج است.

با توجه به اينكه معاش از ريشه معيشت به معناى زندگى است، مفهوم وسيعى دارد كه غذا و آب و هوا و مسكن و دارو و درمان را شامل مى‌شود و كليه مواهب حيات را در بر مى‌گيرد و اينكه بعضى تصوّر كرده‌اند مفهوم آن محدود به آب و غذاست صحيح به‌نظر نمى‌رسد، گرچه اين مفهوم عام، انواع لباس‌هاى فاخر را نيز شامل مى‌شود؛ ولى ممكن است ذكر آن به خصوص به جهت اهميّت فوق العاده‌اى كه در زندگى انسان دارد، باشد.

چون بى‌تقواييها و انواع گناهان از حبّ دنيا سرچشمه مى‌گيرد، امام عليه السّلام به ناپايدارى دنيا و فناى آن مى‌پردازد و مخصوصا انگشت روى يك مصداق روشن آن مى‌گذارد و مى‌فرمايد: «اگر كسى راهى به سوى بقا و جاودانگى يا جلوگيرى از مرگ پيدا مى‌كرد چنين كسى به يقين سليمان بن داود عليه السّلام بود؛ همان كه خداوند حكومت بر جنّ و انس را مسخّر وى ساخت. افزون بر نبوّت و مقام قرب پروردگار»؛ (فلو أنّ أحدا يجد إلى البقاء سلّما، أو لدفع الموت سبيلا، لكان ذلك سليمان بن داوود عليه السّلام، الّذي سخّر له ملك الجنّ و الإنس، مع النّبوّة و عظيم الزّلفة [1]).

آرى سليمان با آن همه جلال و جبروت و قدرت و عزّت و كرّ و فرّ، هرگز نتوانست راه را بر مرگ ببندد و درست در موعد مقرّر بدون اندك تأخيرى چشم از جهان فروبست. از همين‌رو امام عليه السّلام در ادامه سخن مى‌فرمايد: «ولى آن‌گاه كه آخرين روزى‌اش را برگرفت و مدّت زندگانى‌اش را كامل ساخت كمانهاى فنا تيرهاى مرگ را به سوى او پرتاب كردند و دار و ديار از او خالى گشت و مسكنها (و قصرها) ى او بى‌صاحب ماند و گروهى ديگر آن را به ارث بردند (و در آنها ساكن گشتند)»؛ (فلمّا استوفى طعمته، و استكمل مدّته، رمته قسيّ‌ [2] الفناء بنبال‌ [3] الموت، و أصبحت الدّيار منه خالية، و المساكن معطّلة، و

[1]. «زلفة» و «زلفى» به معناى قرب و نزديكى و منزلت است.

[2]. «قسىّ» جمع «قوس» به معناى كمان است.

[3]. «نبال» جمع «نبل» به معناى تير است.