نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 7 صفحه : 53
موسى يا ديگران تصوّر نكنند او مكان خاصى دارد امواج صوتى را در شش جهت ايجاد
مىفرمايد.
سپس امام عليه السّلام براى تكميل اين اوصاف و اثبات عجز افكار بشرى از بيان
واقعى پروردگار به دو بيان ديگر مىپردازد، نخست مىفرمايد: «اى كسى كه خود را
براى بيان اوصاف پروردگارت به زحمت افكندهاى، اگر راست مىگويى جبرئيل و ميكائيل
و لشكر فرشتگان مقرّبين را وصف كن، همانها كه در بارگاه قدس همواره به عبادت و
خضوع مشغولاند و عقولشان از اين كه خداوند احسن الخالقين را وصف كند در حيرت
فرومانده است»؛ (بل إن كنت صادقا أيّها المتكلّف [1] لوصف ربّك،
فصف جبريل و ميكائيل و جنود الملائكة المقرّبين، في حجرات القدس مرجحنّين [2]، متولّهة [3] عقولهم أن
يحدّوا أحسن الخالقين).
اشاره به اينكه انسانى كه از بيان اوصاف فرشتگان مقرّب الهى عاجز است و
نمىتواند حقيقت وجود آنها و چگونگى صفاتشان را دريابد، چگونه انتظار دارد كه
اوصاف خالق آنها را درك كند و صفات جمال و جلالش را در چنبر انديشه درآورد تازه
اين فرشتگانى كه ما از بيان اوصافشان عاجزيم خود آنها نيز در اين دايره، حيران و
سرگردانند.
آنگاه به نكته دوم كه دليل روشن عقلى است پرداخته مىفرمايد: «كسى را مىتوان
با صفات شناخت كه داراى هيأت و ابزار و اعضايى باشد و در زمان معينى عمرش سپرى
گردد؛ (يعنى هم محدود به حدودى باشد و هم در زمره جسم و جسمانيّات؛ خدايى كه نه
جسم و هيأتى دارد و نه حدّ و حدودى، چگونه با فكر محدود بشرى قابل وصف است
[1]. «متكلّف» به كسى گفته مىشود كه
خود را به خلاف آنچه واقعيت دارد نشان مىدهد و خود را به زحمت مىاندازد.
[2]. «مرجحنين» از فعل رباعى «رجحن»
بر وزن «دحرج» به معناى به حركت درآمدن و به جهت سنگينى به راست و چپ مايل شدن است
و در خطبه بالا به معناى خضوع و تواضع آمده است.
[3]. «متولّهة» از ريشه «وله» به
معناى حيران شدن يا بىقرارى بر اثر شدت اندوه يا عشق است.
نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 7 صفحه : 53