مى‌روند) اطاعت نكنيد»؛ (و لا تطيعوا الأدعياء [1]).

بعضى از مفسّران «ادعياء» را به همان معناى اصلى آن (افراد ناپاك‌زاده و بى‌اصل و نسب) تفسير كرده‌اند، در حالى كه بعضى ديگر آن را به معناى منافقان مى‌دانند، زيرا نفاق نيز از پستى اصل و نسب و گوهر ذات ريشه مى‌گيرد. برخى ديگر آن را به معناى فرومايگان دانسته‌اند.

اين نكته نيز قابل دقت است كه تكبّر و خودبرتربينى كه موضوع اصلى اين خطبه است در بسيارى از اوقات از عقده حقارت سرچشمه مى‌گيرد همان‌طور كه در حديث امام صادق عليه السّلام آمده است: «ما من رجل تكبّر او تجبّر إلّا لذلّة وجدها في نفسه؛ هيچ‌كس تكبّر و فخرفروشى نمى‌كند جز به جهت حقارتى كه در درون وجود خود مى‌يابد». [2]

در ادامه اين سخن به شرح اوصاف معناى گروه ادعياء پرداخته و مى‌فرمايد: «همانها كه به موجب صفاى باطن خويش، آب تيره نفاقشان را نوشيديد و تندرستى خويش را با بيمارى آنها آميختيد و در اعتقاد حق خود، عقيده باطل آنها را راه داديد»؛ (الّذين شربتم بصفوكم كدرهم، و خلطتم بصحّتكم مرضهم، و أدخلتم في حقّكم باطلهم).

اشاره به اينكه اين منافقان مستكبر، از حسن نيت شما سوء استفاده كردند و افكار و نيات آلوده و اعمال بيمارگونه و مطالب باطل و بى‌اساسشان را در روح و جان و اجتماع شما تزريق كردند؛ بر همه شما لازم است كه آنها را بشناسيد و حساب خود را از آنها جدا كنيد و اين فاسدان مفسد و افكار و برنامه‌هاى آنها را از جامعه خود بيرون بريزيد. آن‌گاه امام در توضيح بيشترى مى‌افزايد: آنها اساس گناه و همنشين نافرمانى و عصيانند!»؛ (و هم أساس الفسوق، و أحلاس‌ [3] العقوق‌ [4]).

[1]. «ادعياء» جمع «دعىّ» بر وزن «جلىّ» در اصل به معناى پسرخوانده است؛ يعنى فرزندى كه از پدر ديگرى است و شخصى كه او را به خود نسبت مى‌دهد و چون اين‌گونه افراد گاه اصل و نسب روشنى ندارد و يا فرزند نامشروع هستند، «دعىّ» به معناى فرومايه، پست، بى‌اصل و نسب و زنازاده نيز آمده است.

[2]. الكافى، جلد 2، صفحه 312.

[3]. «احلاس» جمع «حلس» بر وزن «حرص» به معناى پارچه نازكى است كه روى پشت شتر- مى‌اندازند و غالبا همراه اوست. سپس به هرچيزى كه ملازم و همراه ديگرى باشد «حلس» گفته مى‌شود و لذا «احلاس البيوت» به كسانى گفته مى‌شود كه خانه‌نشين شده باشند.

[4]. «عقوق» در اصل به معناى چاك زدن و پاره كردن است. سپس اين واژه به مخالفت كردن با پدر و مادر يا ديگران اطلاق شده است و «احلاس العقوق» به معناى كسانى است كه ملازم و همراه سركشى و عصيان‌اند.