در ادامه اين سخن مى‌افزايد: «آنها هرجا شما را بيابند صيد مى‌كنند و انگشتانتان را قطع مى‌نمايند؛ هرگز نمى‌توانيد (به آسانى) با حيله، آنها را منع كنيد و نه با تصميم و اراده، به راحتى آنها را از خود برانيد، اين در حالى است كه در جايگاه ذلت‌آور و دايره تنگ و صحنه مرگ و جولانگاه بلا قرار گرفته‌ايد»؛ (يقتنصونكم‌ [1] بكلّ مكان، و يضربون منكم كلّ بنان‌ [2]. لا تمتنعون بحيلة، و لا تدفعون بعزيمة. في حومة [3] ذلّ، و حلقة ضيق، و عرصة موت، و جولة بلاء).

جمله‌ «و يضربون منكم كلّ بنان» شبيه چيزى است كه در قرآن مجيد در مورد حمله فرشتگان در ميدان جنگ بدر به كفار آمده است كه مى‌فرمايد: « «وَ اضْرِبُوا مِنْهُمْ كُلَّ بَنانٍ» و تمام انگشتانشان را قطع كنيد». [4] قطع انگشتان اگر در مورد دست‌ها باشد سبب مى‌شود كه انسان از انجام غالب كارها ناتوان شود، زيرا هركارى ابزارى لازم دارد و ابزار كار را معمولا با انگشتان مى‌گيرند و اگر انگشتان پا باشد تعادل انسان را به هنگام راه رفتن برهم مى‌زند. در خطبه مورد بحث، اشاره به اين است كه شياطين به شما حمله مى‌كنند و شما را از كار مى‌اندازند به گونه‌اى كه قدرت بر تصميم‌گيرى و چاره‌انديشى نخواهيد داشت.

سپس امام عليه السّلام انگشت روى نقطه اصلى درد گذاشته و با تشبيهات بسيار زيبايى در نهايت فصاحت و بلاغت به همگان هشدار مى‌دهد و از آثار مرگبار تعصّبهاى كور و تكبّرها برحذر مى‌دارد، مى‌فرمايد: «شراره‌هاى تعصب و كينه‌هاى جاهليّت را كه در دلهايتان پنهان شده خاموش سازيد، زيرا اين نخوت و تعصب ناروا را كه در مسلمان پيدا مى‌شود از

[1]. «يقتنصون» از «قنص» بر وزن «حبس» به معناى صيد كردن گرفته شده است.

[2]. «بنان» جمع «بنانة» در لغت هم به معناى انگشتان آمده هم سر انگشتان و كسى كه انگشتان يا سر انگشتان او قطع شود كارآيى خود را از دست مى‌دهد.

[3]. «حومة» به معناى بخش اصلى و حساس چيزى است. به بخش اصلى جنگ يا مذلت و خوارى نيز «حومه» گفته مى‌شود.

[4]. انفال، آيه 12.