است و به گفته بزرگان علماى اخلاق امّ الرذائل تكبّر و غرور است.

در حديثى از امام صادق عليه السّلام مى‌خوانيم كه يكى از يارانش مى‌گويد: از آن حضرت سؤال كردم كمترين مرحله الحاد و كفر چيست؟ فرمود: «إنّ الكبر أدناه؛ تكبّر نخستين مرحله آن است». [1]

در حديث ديگر از امام باقر و امام صادق عليه السّلام مى‌خوانيم: «لا يدخل الجنّة من فى قلبه مثقال ذرّة من كبر؛ كسى كه به اندازه ذره‌اى تكبر در قلبش باشد وارد بهشت نخواهد شد». [2]

آن‌گاه امام روى سخن را به مخاطبين كرده و از سرنوشت شوم شيطان براى هشدار به آنان بهره‌بردارى كرده مى‌فرمايد: «آيا نمى‌بينيد چگونه خداوند او را به سبب تكبّرش تحقير كرد و كوچك شمرد و بر اثر خودبرتربينى‌اش وى را پست و خوار گردانيد و به همين جهت او را در دنيا طرد كرد و آتش فروزان دوزخ را در آخرت برايش آماده ساخت؟»؛ (ألا ترون كيف صغّره اللّه بتكبّره، و وضعه بترفّعه، فجعله في الدّنيا مدحورا [3]، و أعدّ له في الآخرة سعيرا؟).

اين تعبيرها اشاره به آيات قرآن مجيد است، در يكجا مى‌فرمايد: « «فَاخْرُجْ مِنْها فَإِنَّكَ رَجِيمٌ وَ إِنَّ عَلَيْكَ اللَّعْنَةَ إِلى‌ يَوْمِ الدِّينِ» از بهشت بيرون رو! كه تو رانده شده درگاه مايى و لعنت من بر تو تا روز قيامت باد». [4]

در جايى ديگر مى‌فرمايد: « «قالَ فَالْحَقُّ وَ الْحَقَّ أَقُولُ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنْكَ وَ مِمَّنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ أَجْمَعِينَ» فرمود به حق سوگند! و حق مى‌گويم كه جهنم را از تو و پيروان تو پر خواهم كرد». [5]

[1]. الكافى، جلد 2، صفحه 309، حديث 1، از باب كبر.

[2]. همان، صفحه 310.

[3]. «مدحور» به معناى رانده شده از ريشه «دحر» بر وزن «دهر» به معناى راندن گرفته شده است.

[4]. حجر، آيات 34 و 35.

[5]. ص، آيات 84 و 85.