مهمترين موضوع سرنوشت‌ساز در زندگى انسانها؛ يعنى تقوا مى‌پردازد و مى‌فرمايد: «به رشته تقوا چنگ زنيد، زيرا رشته‌اى است با دستاويزهاى محكم و پناهگاهى است كه قله آن بلند و اطمينان‌بخش است»؛ (فاعتصموا بتقوى اللّه، فإنّ لها حبلا وثيقا عروته، و معقلا [1] منيعا [2] ذروته‌ [3]).

در حقيقت عالم دنيا به منزله چاهى فرض شده كه نجات از مشكلات آن جز با چنگ زدن به ريسمانى محكم كه همان تقواست ممكن نيست و بار ديگر به محلّى تشبيه شده كه مركز طوفان‌هاست و براى نجات از عوارض منفى آن بايد به دامنه كوه بلندى پناه برد و به اين ترتيب تقوا هم وسيله نجات است، از حضيض ذلّت به اوج سعادت و عزّت، و هم عاملى است براى دفاع در مقابل طوفان شهوات و هوا و هوس‌ها.

سپس امام عليه السّلام يكى از مهم‌ترين وسائل عبرت و اندرز را مطرح مى‌كند و آن را به صورت دقيق و تكان‌دهنده‌اى ترسيم مى‌كند، مى‌فرمايد: «و (با اعمال صالح) به استقبال مرگ و سختيهايش برويد، پيش از فرارسيدنش آماده آن شويد و هرگونه وسيله نجات را قبل از نزول مرگ فراهم سازيد چرا كه پايان كار همه قيامت است و مرگ براى اندرز خردمندان كفايت مى‌كند و وسيله عبرتى براى جاهلان است»؛ (و بادروا الموت و غمراته، [4] و امهدوا له قبل حلوله، و أعدّوا له قبل نزوله: فإنّ الغاية القيامة؛ و كفى بذلك واعظا لمن عقل، و معتبرا لمن جهل!).

بديهى است كسى كه سفر پر خوف و خطر و غير قابل بازگشتى در پيش دارد، بايد حداكثر آمادگى را براى آن پيدا كند و اسباب آن را از هرنظر فراهم سازد، آن هم سفرى‌

[1]. «معقل» به معناى ملجأ و پناهگاه و كوه بلند است، از «عقل» به معناى منع گرفته شده است.

[2]. «منيع» از «منع» به معناى نفوذناپذير، دست نيافتنى، و برج و باروى بلند است.

[3]. «ذروته» به قله كوه‌ها و قسمت بلند هرچيزى اطلاق مى‌شود.

[4]. «غمرات» جمع «غمره» بر وزن «ضربه» به معناى از بين بردن آثار چيزى است. سپس به هرچيزى كه همه چهره زمين يا غير آن را بپوشاند، اطلاق شده است. در خطبه بالا غمرات موت، شدايد آن است كه بر همه وجود انسان مسلّط مى‌شود.