در حديثى از امام صادق عليه السّلام در تفسير آيه شريفه‌ «وَ هُوَ الَّذِي أَنْشَأَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ فَمُسْتَقَرٌّ وَ مُسْتَوْدَعٌ» [1] اين‌چنين مى‌خوانيم: «فالمستقرّ الإيمان الثابت و المستودع المعار؛ مستقر به معناى ايمان ثابت است و مستودع ايمان عاريتى است». [2]

در حديث ديگرى از امام ابو الحسن در تفسير همان آيه آمده است: «ما كان من الإيمان المستقرّ فمستقرّ إلى يوم القيامة و أبدا و ما كان مستودعا سلبه اللّه قبل الممات؛ ايمانى كه مستقر باشد تا ابد ادامه خواهد يافت و اما ايمان عاريتى، خداوند آن را قبل از ممات مى‌گيرد». [3]

گرچه در تفسير آيه فوق نظرات مختلفى داده شده است، از جمله اين‌كه منظور از مستقر آنهايى هستند كه از قرارگاه رحم به دنيا گام نهادند و مستودع آنهايى هستند كه هنوز در رحم مادرانند؛ ولى مانعى ندارد كه يك آيه داراى چند تفسير باشد.

به هرحال اگر انسان داراى نفس مطمئنه شود و ايمان در اعماقش نفوذ كند، ايمان او مستقر است و با دگرگونى‌ها شرايط و تهديدها و تطميع‌ها متزلزل نمى‌شود؛ ولى اگر راسخ نباشد، زوال آن در برابر زر و زور كاملا ممكن است.

عوامل تزلزل ايمان متعدد است؛ عدم آگاهى از دلايل محكم و هواپرستيها و ضعف نفس و آلودگى به گناهان بزرگ. هريك از اينها امورى هستند كه ممكن است در پايان عمر ايمان انسان را متزلزل سازند و سرانجام آدمى بى‌ايمان از دنيا برود.

تعبير به‌ (عواري بين القلوب و الصّدور) كنايه از اين است كه ايمان هنوز در قلب و روح آدمى نفوذ نكرده و به همين دليل استقرار نيافته است. درست مانند انسانى كه به كنار ديوار خانه‌اى مى‌رسد و وارد آن نمى‌شود. به يقين چنين شخصى استقرارى ندارد.

سپس امام عليه السّلام در ادامه اين سخن مردم را از بيزارى جستن از افراد پيش از پايان‌

[1]. انعام، آيه 98.

[2]. ميزان الحكمة، جلد 1، صفحه 265، حديث 1350.

[3]. تفسير نور الثقلين، جلد 1، صفحه 751، حديث 207.