وصلكم، و استعمال صغاركم).

بديهى است هنگامى كه افراد كم تجربه و خام و نالايق در اجتماعى بر سر كار آيند عقب‌گردها شروع مى‌شود و پيوندهاى اجتماعى مى‌گسلد! حال چرا گروهى از زمامداران براى مديريت‌ها به سراغ صغار و كم‌تجربه‌ها مى‌روند؟ فقط براى آن است كه آنها بندگانى هستند «جان و دل بر كف، چشم بر امر و گوش بر فرمان» و اين بزرگ‌ترين عامل بدبختى آنهاست.

آن‌گاه امام عليه السّلام به شرح مبسوطى درباره اين حوادث دردناك پرداخته، چنين مى‌فرمايد: «و اين وضع در زمانى است كه ضربه شمشير بر مؤمن آسان‌تر است از يافتن يك درهم حلال و اين در زمانى است كه اجر و پاداش گيرنده از دهنده بيش‌تر است!»؛ (ذاك حيث تكون ضربة السّيف على المؤمن أهون من الدّرهم من حلّه. ذاك حيث يكون المعطى أعظم أجرا من المعطي).

امام عليه السّلام در اين بخش از خطبه، قبل از هرچيز مسئله حلال و حرام اموال را يادآور مى‌شود، زيرا سرنوشت مادى و معنوى جامعه‌ها به آن بستگى دارد، مى‌فرمايد: به قدرى اموال آلوده و حرام و غصب و رشوه و تقلب در جامعه زياد مى‌شود كه به دست آوردن يك درهم حلال از تحمل ضربه شمشير در يك جنگ مشكل‌تر مى‌شود و به همين دليل آنهايى كه انفاق در راه خدا مى‌كنند كمتر مشمول اجر و پاداش الهى مى‌شوند، چون مى‌دانند كه اموالشان پاك نيست؛ ولى گيرندگان كه از اين معنا باخبر نيستند يا مى‌دانند ولى به حكم اضطرار، آن مال مشكوك يا حرام را مى‌گيرند، مسئوليتى در پيشگاه خدا ندارند و اجر و پاداششان بيشتر است در حالى كه در يك جامعه سالم مطابق حديث معروف: «انّ اليد العليا خير من اليد السّفلى؛ دست بالا (دهنده) بهتر از دست پايين (گيرنده) است» [1] قضيه برعكس است يعنى معطى (دهنده) اجرش بيشتر از معطى‌

[1]. ميزان الحكمة، جلد 1، صفحه 43، ماده «اخ».